Ο Αντώνης Χαριστός είναι συμφοιτητής από τη Θεσσαλονίκη. Γνωριστήκαμε στο παντοδύναμο διαδίκτυο, στις ιδιωτικές μας ομάδες, όπου συναντιόμαστε και με άλλους συμφοιτητές για να συζητήσουμε, να ανταλλάξουμε απόψεις, να λύσουμε τα προβλήματα που τυχόν προκύπτουν κατά τη διάρκεια της φοίτησής μας στη δημιουργική γραφή. Και ο Αντώνης είναι η κορωνίδα της θετικής αποτίμησης που προκύπτει από αυτό το μεταπτυχιακό, γιατί συγκεντρώνει στο πρόσωπό του πολλά χαρίσματα που κανείς δεν μπορεί να προσπεράσει εύκολα: ευγενέστατος, δημιουργικός, αεικίνητος, περίεργος, ευαίσθητος και αισθαντικός, ιδεολόγος, κοινωνικά ευαισθητοποιημένος, φιλοσοφημένος γραφιάς, ένα από τα ιδρυτικά μέλη της Υπερρεαλιστικής Ομάδας Θεσσαλονίκης. Οι Μέρες Νηστείας είναι το δεύτερο βιβλίο του. Κυκλοφόρησε φέτος από τις εκδόσεις Ρώμη (το πρώτο του βιβλίο εκδόθηκε το 2016 από τις εκδόσεις Άλλωστε και φέρει τον τίτλο Τέσσερις Ανάσες Ελευθερίας).
Λίγα λόγια για την υπόθεση: Ο ήρωας της ιστορίας του Αντώνη, ο Αλέξανδρος, είναι ένας άντρας που βαίνει προς την ολοκλήρωση της ακαδημαϊκής του καριέρας, αφού είναι καθηγητής στη Φιλοσοφική Θεσσαλονίκης. Είναι συνάμα και λογοτέχνης, γράφει μυθιστορήματα, φιλοσοφικά και κοινωνικά δοκίμια. Στην πραγματικότητα, παρακολουθούμε μόνο μερικές μέρες πριν από τη συνταξιοδότησή του, αλλά και τη συμμετοχή του στην τελετή βράβευσης πανελλήνιου λογοτεχνικού διαγωνισμού, όπου είναι κοινώς το φαβορί. Σε αυτό το χρονικό διάστημα τα γεγονότα εκτυλίσσονται γραμμικά στο παρόν, αλλά και με αναδρομές στο παρελθόν που συμπληρώνουν σταδιακά την προσωπικότητά του. Έτσι, εκ του παρελθόντος μαθαίνουμε πως ο Αλέξανδρος είναι ορφανός, όταν ήταν παιδί κακοποιήθηκε στο ίδρυμα που έμενε, ωστόσο υιοθετήθηκε και μεγάλωσε με αρκετή άνεση που του παρείχαν οι θετοί γονείς του. Είχε την τύχη να σπουδάσει και στο Βερολίνο μαζί με τη γυναίκα της ζωής του την Έλενα, με την οποία γέννησαν μια κόρη. Με την κόρη του ο Αλέξανδρος δεν έχει καλές σχέσεις, ειδικότερα από τότε που πέθανε η Έλενα, γυναίκα του και μητέρα της, με τον πλέον τραγικό τρόπο, αφού ο Αλέξανδρος καθιστά εαυτόν ουσιαστικά υπεύθυνο γι' αυτή την εξέλιξη (ο ήρωάς μας απιστεί εις βάρος της συζύγου του, της αποκαλύπτει το μυστικό του και εκείνη φεύγει τρέχοντας για να παρασυρθεί στο δρόμο από ένα φορτηγό και να σκοτωθεί). Στο παρόν τα πράγματα χαρακτηρίζονται από καταιγιστικές εξελίξεις σε συνδυασμό με τις ανωτέρω αποκαλύψεις: η είδηση μιας φοιτήτριας που αυτοπυρπολείται στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου Αθηνών προς ένδειξη διαμαρτυρίας για τη σύγχρονη ευρωπαϊκή πολιτική κυρίως σε ό,τι αφορά το προσφυγικό συγκλονίζει τον Αλέξανδρο. Από εκείνη τη στιγμή (που είναι η αρχή του βιβλίου) δεν μπορεί να ησυχάσει. Στρέφεται στον φίλο του και βραβευμένο συγγραφέα Θεόδωρο (τον οποίο αποκαλεί μπάρμπα), η ανησυχία του όμως, η πρόθεσή του να εκδηλώσει τη συμπαράστασή του στη φοιτήτρια βρίσκει σταδιακά τοίχο, όχι μόνο από το φίλο του, αλλά και από τη σύμπασα ακαδημαϊκή και λογοτεχνική κοινότητα. Το ψυχολογικό άγχος θα τον καταρρακώσει, η συνείδησή του θα αποκτήσει μορφή και φωνή στο πρόσωπο της πεθαμένης του γυναίκας. Εν τέλει θα βρει την κατανόηση που ζητά σε μία πόρνη, τη Λίνα, που επιθυμεί να αλλάξει τη ζωή της. Θα της προσφέρει λύτρωση "λυτρώνοντας" παράλληλα και τον εαυτό του, με όποιο κόστος, δεδομένου ότι κουβαλά μια ζωή με οδυνηρές αναμνήσεις και ακόμη πιο οδυνηρές επιλογές, τις οποίες ο αγαπητός Αντώνης διαγράφει μέσα από ανατροπές.
Οι σκέψεις μου: Κατά τη γνώμη μου ο Αντώνης είναι ένα πλάσμα πιο αισθαντικό και πιο συναισθηματικό από αυτό που παρουσιάζει. Αυτό που παρουσιάζει είναι μία κάθετη στάση ζωής, που σε κάθε περίπτωση διέπεται από την εξύψωση της Ιδέας του για τη ζωή και της Δικαιοσύνης ως βασικό συστατικό της δυνατότητας να ομονοήσουν επιτέλους μεταξύ τους οι άνθρωποι. Ως εκ τούτου, σε μία τέτοια στάση δεν χωρούν Θεοί, δεν χωρούν εξωκοσμικές αιτίες για το άδικο. Το άδικο είναι ανθρώπινη επινόηση και κατ΄ επέκταση οι άνθρωποι πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη που τους αναλογεί. Ο ρόλος της εκκλησίας στα κοινωνικά ζητήματα της πόλης, αλλά και τα λοιπά πολιτισμικά στιγματίζεται. Στις Μέρες Νηστείας βλέπουμε το καθαρό πρόσωπο της αδικίας στους χώρους της εκκλησίας, και ορθώς το βλέπουμε, γιατί έτσι είναι. Ως εδώ καλά. Ωστόσο, το κείμενο του Αντώνη δεν μένει μόνο σε κοινωνικό επίπεδο, προχωρά στο προσωπικό, στο ενδογενές, σε αυτό που προκύπτει αναλογικά με την κάθε προσωπικότητα, με τις ψυχολογικές εκφάνσεις που τη χαρακτηρίζουν. Ο ήρωάς του είναι στην αρχή θύμα, επιδιώκει να αγωνιστεί όμως και δεν το κάνει ποτέ στην ουσία, η θυματοποίησή του αποσύρεται σταδιακά και από θύμα γίνεται θύτης. Από ήρωας αντιήρωας. Ένα σακί από λάθη. Τα πρώτα σημάδια αντιηρωισμού έρχονται με την απιστία του ή ακόμη και με τον θάνατο της γυναίκας του (αν και το σημείο αυτό μου φάνηκε κάπως μελό). Όπως και να 'χει, αυτό που τελικά συμπεραίνω είναι ότι η κοινωνική αδικία εγκλωβίστηκε στην αδικία μιας μεμονωμένης ψυχογενούς αιτίας. Ο Αλέξανδρος οδεύει προς την προσωπική του καταστροφή, γιατί είναι μία ψυχή πάσχουσα. Τι σημαίνει αυτό όμως για την ιδεολογία του; Τι είναι αυτό που τον τάραξε στην αυτοπυρπόληση της φοιτήτριας; Το ότι βρήκε "γενναία" την πράξη ενός κοριτσιού και μάλιστα για τους σωστούς λόγους; Ο Αλέξανδρος αντιπαρατέθηκε με το γεγονός αυτό και βγήκε ηττημένος. Ο Αλέξανδρος δε θα μπορούσε ποτέ να κάνει κάτι παρόμοιο για τους σωστούς λόγους. Ή μήπως πρόκειται για μια πράξη που είναι λανθασμένη άσχετα από τις αιτίες που τη συνοδεύει;
Τα θετικά: 1) Αν και ο Αντώνης ασχολήθηκε με πολλά σε αυτό το βιβλίο (φιλοσοφία, κοινωνία, πολιτική, ψυχολογία) κατάφερε να τα δομήσει καλά ώστε ο αναγνώστης να μην μπερδεύεται 2) Οι επιρροές από τους φιλοσοφικούς διαλόγους και τα αρχαία μυθικά κείμενα (π.χ. διέκρινα τη χρήση της προοικονομίας) 3) Η μεστότητα του λόγου, παρά το νεαρόν της ηλικίας του συγγραφέα 4) Παρασύρει τον αναγνώστη σε μύριες σκέψεις, εμβαθύνει στα μέσα και στα έξω του.
Τα αρνητικά: 1) Η αποδυνάμωση του κοινωνικού φαινομένου από το προσωπικό ψυχογενές συναίσθημα που καθορίζει τελικά τις εξελίξεις. Αν αυτό ήθελε να παρουσιάσει ο Αντώνης μπορεί να το εξελίξει και να το παρουσιάσει στο μέλλον με την παρακαταθήκη της καθημερινής και λογοτεχνικής του εμπειρίας που αυξάνονται αμφότερες.
*Το βιβλίο δεν είναι επιμελημένο. Όταν παραπονέθηκα γι' αυτό στον Αντώνη, μου είπε πως είναι κατά της παρέμβασης στο κείμενο του συγγραφέα, γιατί το θεωρεί τροχοπέδη στην προσωπική αυθόρμητη έκφραση του καθενός. Σεβαστό.
Λίγα λόγια για την υπόθεση: Ο ήρωας της ιστορίας του Αντώνη, ο Αλέξανδρος, είναι ένας άντρας που βαίνει προς την ολοκλήρωση της ακαδημαϊκής του καριέρας, αφού είναι καθηγητής στη Φιλοσοφική Θεσσαλονίκης. Είναι συνάμα και λογοτέχνης, γράφει μυθιστορήματα, φιλοσοφικά και κοινωνικά δοκίμια. Στην πραγματικότητα, παρακολουθούμε μόνο μερικές μέρες πριν από τη συνταξιοδότησή του, αλλά και τη συμμετοχή του στην τελετή βράβευσης πανελλήνιου λογοτεχνικού διαγωνισμού, όπου είναι κοινώς το φαβορί. Σε αυτό το χρονικό διάστημα τα γεγονότα εκτυλίσσονται γραμμικά στο παρόν, αλλά και με αναδρομές στο παρελθόν που συμπληρώνουν σταδιακά την προσωπικότητά του. Έτσι, εκ του παρελθόντος μαθαίνουμε πως ο Αλέξανδρος είναι ορφανός, όταν ήταν παιδί κακοποιήθηκε στο ίδρυμα που έμενε, ωστόσο υιοθετήθηκε και μεγάλωσε με αρκετή άνεση που του παρείχαν οι θετοί γονείς του. Είχε την τύχη να σπουδάσει και στο Βερολίνο μαζί με τη γυναίκα της ζωής του την Έλενα, με την οποία γέννησαν μια κόρη. Με την κόρη του ο Αλέξανδρος δεν έχει καλές σχέσεις, ειδικότερα από τότε που πέθανε η Έλενα, γυναίκα του και μητέρα της, με τον πλέον τραγικό τρόπο, αφού ο Αλέξανδρος καθιστά εαυτόν ουσιαστικά υπεύθυνο γι' αυτή την εξέλιξη (ο ήρωάς μας απιστεί εις βάρος της συζύγου του, της αποκαλύπτει το μυστικό του και εκείνη φεύγει τρέχοντας για να παρασυρθεί στο δρόμο από ένα φορτηγό και να σκοτωθεί). Στο παρόν τα πράγματα χαρακτηρίζονται από καταιγιστικές εξελίξεις σε συνδυασμό με τις ανωτέρω αποκαλύψεις: η είδηση μιας φοιτήτριας που αυτοπυρπολείται στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου Αθηνών προς ένδειξη διαμαρτυρίας για τη σύγχρονη ευρωπαϊκή πολιτική κυρίως σε ό,τι αφορά το προσφυγικό συγκλονίζει τον Αλέξανδρο. Από εκείνη τη στιγμή (που είναι η αρχή του βιβλίου) δεν μπορεί να ησυχάσει. Στρέφεται στον φίλο του και βραβευμένο συγγραφέα Θεόδωρο (τον οποίο αποκαλεί μπάρμπα), η ανησυχία του όμως, η πρόθεσή του να εκδηλώσει τη συμπαράστασή του στη φοιτήτρια βρίσκει σταδιακά τοίχο, όχι μόνο από το φίλο του, αλλά και από τη σύμπασα ακαδημαϊκή και λογοτεχνική κοινότητα. Το ψυχολογικό άγχος θα τον καταρρακώσει, η συνείδησή του θα αποκτήσει μορφή και φωνή στο πρόσωπο της πεθαμένης του γυναίκας. Εν τέλει θα βρει την κατανόηση που ζητά σε μία πόρνη, τη Λίνα, που επιθυμεί να αλλάξει τη ζωή της. Θα της προσφέρει λύτρωση "λυτρώνοντας" παράλληλα και τον εαυτό του, με όποιο κόστος, δεδομένου ότι κουβαλά μια ζωή με οδυνηρές αναμνήσεις και ακόμη πιο οδυνηρές επιλογές, τις οποίες ο αγαπητός Αντώνης διαγράφει μέσα από ανατροπές.
Τα θετικά: 1) Αν και ο Αντώνης ασχολήθηκε με πολλά σε αυτό το βιβλίο (φιλοσοφία, κοινωνία, πολιτική, ψυχολογία) κατάφερε να τα δομήσει καλά ώστε ο αναγνώστης να μην μπερδεύεται 2) Οι επιρροές από τους φιλοσοφικούς διαλόγους και τα αρχαία μυθικά κείμενα (π.χ. διέκρινα τη χρήση της προοικονομίας) 3) Η μεστότητα του λόγου, παρά το νεαρόν της ηλικίας του συγγραφέα 4) Παρασύρει τον αναγνώστη σε μύριες σκέψεις, εμβαθύνει στα μέσα και στα έξω του.
Τα αρνητικά: 1) Η αποδυνάμωση του κοινωνικού φαινομένου από το προσωπικό ψυχογενές συναίσθημα που καθορίζει τελικά τις εξελίξεις. Αν αυτό ήθελε να παρουσιάσει ο Αντώνης μπορεί να το εξελίξει και να το παρουσιάσει στο μέλλον με την παρακαταθήκη της καθημερινής και λογοτεχνικής του εμπειρίας που αυξάνονται αμφότερες.
*Το βιβλίο δεν είναι επιμελημένο. Όταν παραπονέθηκα γι' αυτό στον Αντώνη, μου είπε πως είναι κατά της παρέμβασης στο κείμενο του συγγραφέα, γιατί το θεωρεί τροχοπέδη στην προσωπική αυθόρμητη έκφραση του καθενός. Σεβαστό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου