Ο δεινός Θεός

Το κεφάλι του έβραζε. Ένιωθε τα πόδια του βαριά. Έτρεχε όμως. Έτρεχε γρήγορα, χωρίς σχέδιο, προς όποια κατεύθυνση έμοιαζε ενστικτωδώς ασφαλής. Δεν προλάβαινε να πάρει αποφάσεις, ούτε να υπακούσει στον σωματικό του πόνο. Το αίμα έτρεχε στο κεφάλι του, θόλωνε την όρασή του.  Κάποια στιγμή έπεσε πάνω σε μία γυναίκα που έσπρωχνε όπως όπως ένα καρότσι με το μωρό της. Το σώμα του αφέθηκε πάνω στη σύγκρουση. Η μητέρα σωριάστηκε κάτω. Το καρότσι έκανε πέντε ή έξι περιστροφές και χτύπησε σε ένα τζάμι. Δεν έσπασε. Το κλάμα του μωρού όμως ήταν πιο δυνατό από τις κραυγές των ανθρώπων, πιο δυνατό από τις εκρήξεις. Δεν δίστασε παρά μόνο μια ανεπαίσθητα μικρή στιγμούλα σε έναν χρόνο που του φαινόταν αιώνιος. Τη στιγμή που γύριζε το κεφάλι του ξανά προς τον δρόμο της άγνωστης φυγής του, έπιασε με την άκρη του ματιού του τη φιγούρα ενός άντρα που άρπαξε το καρότσι και άρχισε να τρέχει μακριά, μακριά από τη μητέρα.

Βρέθηκε έξω στο δρόμο. Έψαχνε το αυτοκίνητό του. Δε θυμόταν που το είχε αφήσει. Χώρος Στάθμευσης Α. Χώρος Στάθμευσης Β. Γ, Δ, Ε, Ζ κλπ. Αν η έκταση του χώρου κάλυπτε όλη την αλφαβήτα, ήταν χαμένος από χέρι. Πίσω του οι εκρήξεις διαδέχονταν η μία την άλλη. Ήταν πεπεισμένος πως μάνα, μωρό και απαγωγέας δεν επέζησαν. Δεν υπήρχε λόγος να πνιγεί από τις τύψεις. Έτσι συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις. Όταν έχεις τη ζωή σου, το σπίτι σου, τα καλά σου τα ρούχα, μια επιτυχημένη δουλειά, μία ή περισσότερες γυναίκες, είναι δύσκολο να χειριστείς την ενδεχόμενη απώλειά σου. Γιατί έχεις μία σημαντική θέση στον κόσμο. Το μωρό έκλαιγε πιο δυνατά και από τις εκρήξεις. Ούρλιαζε μέσα στα σωθικά του, και έκανε την καρδιά του να πάλλεται αλλόκοτα, κάτω από το ακριβοπληρωμένο σακάκι του.

            Χώρος Στάθμευσης Α. Φυσικά. στο Α. Τα μάτια του έψαχναν δεξιά κι αριστερά. Έβαλε τα κλειδιά του πάνω σε ένα κόκκινο αυτοκίνητο. Δεν ταίριαζαν. Σε ένα άλλο παρακάτω. Ούτε. Σε τρίτο. Σε τέταρτο. Το πέμπτο ήταν το δικό του. Βρέθηκε σε μία συνωστισμένη έξοδο, συνωστισμένη από ανθρώπους που είχαν την ίδια ιδέα με τη δική του. Άνοιξε την πόρτα και το έβαλε στα πόδια. Οι δρόμοι και τα σπίτια χάνονταν στο διάβα του, ο κόσμος όλος ένα μπούγιο άτσαλο και ακανόνιστο και ήταν και εκείνος μέσα σε αυτό. Σειρήνες σφύριζαν αδιάκοπα, ασθενοφόρα, περιπολικά, πυροσβεστικά, συναγερμοί, το βουητό στα αυτιά του έγινε μια εκνευριστική νότα. Το αίμα ανακατεύτηκε με τον ιδρώτα όταν η νότα άρχισε να γίνεται ένα μακρινό βουητό, τα πρόσωπα και τα φώτα ανακατεύτηκαν, το στομάχι του ανακατεύτηκε. Άφησε τα γόνατά του να λυγίσουν και έκανε εμετό στο τέρμα της μεγάλης λεωφόρου. Όταν σήκωσε το κεφάλι του ξεχώρισε μια φιγούρα που είχε απλώσει το χέρι της στο μέτωπό του και του σκούπιζε τα αίματα. Δεν μπορούσε να ξεχωρίσει τα χαρακτηριστικά της. Άκουγε μόνο το κλάμα του μωρού που εγκατέλειψε πίσω του.

Ο Ταρέκ, που έφτιαχνε κοσμήματα στον δρόμο της Βαγδάτης, παντρεύτηκε την Χάνα όταν ήταν δεκαοχτώ χρονών. Την επόμενη χρονιά κάνανε ένα κοριτσάκι, την Μάγια. Ύστερα ξέσπασε ο πόλεμος. Φέτος το καλοκαίρι, ο Ταρέκ μάζεψε ό,τι οικονομίες είχε και πλήρωσε έναν τυχοδιώκτη καπετάνιο εικοσιπέντε εκατομμύρια λίρες για να σαλπάρει στη Μεσόγειο μαζί με την Χάνα, έγκυο οκτώ μηνών στο δεύτερο παιδί τους, και την πεντάχρονη πια Μάγια. Νύχτα έφτασαν στην Ταρτούς, κρυμμένοι μέσα σε ένα κάρο με σανό, δυο ημέρες ταξίδι. Οι συμπατριώτες, κάθε λογής φανατικοί, σκότωναν αυτούς που λιποτακτούσαν παραδειγματικά. Άλλοι, πιο φανατικοί, σκότωναν αδιακρίτως. Ο Ταρέκ σκεφτόταν συνεχώς πως η Χάνα στην κατάστασή της δε θα τα βγάλει πέρα. Όταν όμως έφτασαν στο λιμάνι, άρχισε πάλι να ελπίζει. Η Χάνα καθόταν αμίλητη σε έναν κάβο, η Μάγια έτρεχε πάνω κάτω κλωτσώντας μια πέτρα που στοιχημάτιζε να μην πέσει στο νερό και ο Ταρέκ της ψιθύριζε μαλώματα και τιμωρίες να ησυχάσει για να μην τους ακούσει κανείς.

Σε λίγο, ακούστηκαν παφλασμοί και ψίθυροι μέσα από τη θάλασσα. Τα φώτα ήταν ανύπαρκτα σε αυτό το σημείο και έτσι ο Ταρέκ από φόβο μάζεψε όλη την οικογένεια και την έκρυψε πίσω από ένα σαράβαλο γαλάζιο φορτηγάκι. Οι παφλασμοί έγιναν εντονότεροι και οι ψίθυροι καθαρές ομιλίες. Ο Ταρέκ είδε τον τυχοδιώκτη καπετάνιο. Χαμογέλασε με ανακούφιση και προέτρεψε με ένα νεύμα την Χάνα και την Μάγια να τον ακολουθήσουν. Έβγαλε μέσα από τις κάλτσες του, τα παντελόνια του και το βρακί του τα χρήματα. Πλήρωσε, τους φορέσαν σωσίβια και μπήκανε μέσα σε μια μεγάλη φουσκωτή βάρκα. Ήταν μέσα άλλοι πέντε. Το ταξίδι ήταν ήρεμο, η θάλασσα γαλήνια. Όλα έμοιαζαν να πηγαίνουν κατ’ ευχήν, όταν όμως κάνανε μία και δύο και δέκα στάσεις επιβιβάζοντας δέκα, κι άλλους δέκα, κι άλλους δέκα, ο Ταρέκ πνίγηκε από το φόβο. Η Χάνα κρατούσε την κοιλιά της, η Μάγια κοιμόταν στα πόδια της και αυτός τις αγκάλιαζε και τις δύο.

Με το πρώτο φως του ήλιου ένα δυνατό μελτέμι χτύπησε τη βάρκα και ξύπνησε απότομα όλους τους επιβάτες. Άρχισαν τα ουρλιαχτά. Δεν έγινε κάποια δραματική επιβράδυνση του κακού. Με τη δεύτερη, η βάρκα γύρισε ανάποδα. Οι πιο πολλοί δεν κατάλαβαν πόσο γρήγορα βρέθηκαν στο νερό. Ο Ταρέκ πίστευε ότι κρατούσε αγκαλιά και τη γυναίκα του και την κόρη του, όπως όλη τη νύχτα. Ο άνεμος και το βάρος του δημιουργούσαν αστάθεια και πάσχιζε να μη βυθιστεί μέσα στο νερό. Ήταν σίγουρος ότι τα χέρια του τις είχαν τυλίξει καλά. Με ένα αποφασιστικό σάλτο προς τα πάνω και με τη βοήθεια του σωσιβίου, βγήκε πάνω από το βάρος της Χάνα, για να έχει καλύτερο έλεγχο. Η Μάγια δεν ήταν εκεί. Φώναξε το όνομά της. Άφησε την Χάνα σχεδόν ξεψυχισμένη, έβαλε το κεφάλι του μέσα στο νερό. Τίποτα. Φώναξε και πάλι. Πολλές φορές. Άρχισε να κλαίει. Έκλαιγαν όλοι.

            Ο Ταρέκ έψαχνε για δουλειά, όταν άρχισε να γίνεται σούσουρο για την επίθεση. Είναι το κακό τόσο δυνατό, που θαρρείς και ζωγραφίζει μεμιάς την ανησυχία στα πρόσωπα των ανθρώπων. Με σπασμένα αγγλικά ρώτησε λεπτομέρειες. Μετά άρχισε να τρέχει. Η Χάνα ήταν εκεί. Με το μωρό. Δεν είχε άλλον πια στον κόσμο. Δεν θα το άντεχε. Και δε θα σταματούσε ούτε δευτερόλεπτο, αλλά τον λυπήθηκε τον ανθρωπάκο. Ακόμη και ένας τόσο καλοντυμένος κύριος σαν αυτόν, έτσι βουτηγμένος στα αίματα, τον ιδρώτα και τον εμετό, μπορεί να βίωσε μια μεγάλη απώλεια.

Το Τι και το Ε (από το Μονόγραμμα)

Να ένα "τι και ε" που δεν χρειάζεται ανάλυση...

Έτσι μιλώ για σένα και για μένα

Επειδή σ' αγαπώ και στην αγάπη ξέρω
Να μπαίνω σαν Πανσέληνος
Από παντού, για το μικρό το πόδι σου μες στ' αχανή σεντόνια
Να μαδάω γιασεμιά - κι έχω τη δύναμη
Αποκοιμισμένη, να φυσώ να σε πηγαίνω
Μέσ' από φεγγερά περάσματα και κρυφές της θάλασσας στοές
Υπνωτισμένα δέντρα με αράχνες που ασημίζουνε

Ακουστά σ' έχουν τα κύματα
Πως χαϊδεύεις, πως φιλάς
Πως λες ψιθυριστά το «τι» και το «ε»
Τριγύρω στο λαιμό στον όρμο
Πάντα εμείς το φως κι η σκιά

Πάντα εσύ τ' αστεράκι και πάντα εγώ το σκοτεινό πλεούμενο
Πάντα εσύ το λιμάνι κι εγώ το φανάρι το δεξιά
Το βρεμένο μουράγιο και η λάμψη επάνω στα κουπιά
Ψηλά στο σπίτι με τις κληματίδες
Τα δετά τριαντάφυλλα, το νερό που κρυώνει
Πάντα εσύ το πέτρινο άγαλμα και πάντα εγώ η σκιά που μεγαλώνει
Το γερτό παντζούρι εσύ, ο αέρας που το ανοίγει εγώ
Επειδή σ' αγαπώ και σ' αγαπώ
Πάντα εσύ το νόμισμα κι εγώ η λατρεία που το εξαργυρώνει:
Τόσο η νύχτα, τόσο η βοή στον άνεμο
Τόσο η στάλα στον αέρα, τόσο η σιγαλιά
Τριγύρω η θάλασσα η δεσποτική
Καμάρα τ' ουρανού με τ' άστρα
Τόσο η ελάχιστή σου αναπνοή
Που πια δεν έχω τίποτε άλλο
Μες στους τέσσερις τοίχους, το ταβάνι, το πάτωμα
Να φωνάζω από σένα και να με χτυπά η φωνή μου
Να μυρίζω από σένα και ν' αγριεύουν οι άνθρωποι
Επειδή το αδοκίμαστο και το απ' αλλού φερμένο
Δεν τ' αντέχουν οι άνθρωποι κι είναι νωρίς, μ' ακούς
Είναι νωρίς ακόμη μες στον κόσμο αυτόν αγάπη μου
Να μιλώ για σένα και για μένα.

Απόπειρες (3)

Η Καλή Εκδοχή

Δε ξέρει πως να σηκωθεί από το κρεβάτι. Είναι κάτι στιγμές που νιώθει τα πόδια του βαριά και ασήκωτα. Και δεν είναι ότι ξενυχτάει στα μπουζούκια. Χαζοξενυχτάει μπροστά στον υπολογιστή, μιλάει με τη Μαρία στο τηλέφωνο, στέλνει κανένα μήνυμα σε ένα από τα σάιτ που επισκέπτεται κρυφά και αυτό είναι. Τον τελευταίο καιρό βρίσκεται σε μία μεταβατική περίοδο, πρέπει να τελειώσει τις σπουδές του και να βρει δουλειά. Ίσως αυτό να τον κουράζει. Αλλά δε μπορεί να βιαστεί, άλλωστε δεν υπάρχει ανάγκη να βιαστεί. Κοντεύει τα τριάντα και μένει με τους γονείς του, αλλά μπορεί να βαρέσει τη μαλακία του κάτω από το κοτλέ φαρδύ παντελόνι ή να την αφήσει να ξεσπάσει πίσω από την κλειδωμένη τουαλέτα. Μικρό το κακό. Μπορεί ακόμη να την αφήσει να προσπεράσει. Δεν είναι δα και έφηβος.
Η Μαρία, από την άλλη, δε λέει να επιστρέψει. Έφυγε πριν από 9 μήνες για την Αμερική. Η καριέρα της τώρα εκτοξεύτηκε, είναι στέλεχος μιας μεγάλης εμπορικής εταιρείας στο Σαν Φρανσίσκο. Η ευρηματικότητα και η σβελτάδα της ανέβασαν σημαντικά τα εισπρακτικά νούμερα των Αμερικανών εργοδοτών της και η υπόσχεσή της να γυρίσει στην πατρίδα για να συνεχίσει την καριέρα της παρατείνεται ολοένα και περισσότερο. Μόλις χθες το βράδυ του ανακοίνωσε πως θα πρέπει οπωσδήποτε να μείνει ένα ακόμη εξάμηνο. Το θεώρησε σωστό να την επιπλήξει γλυκά, να τη μαλώσει και λίγο, αλλά η αλήθεια είναι πως η Μαρία είναι ώρες - ώρες ανυπόφορη. Αν και ανοίγεται τώρα ένας αλλιώτικος κόσμος μπροστά της, τον πιέζει να παραδώσει τη διπλωματική του, να εργαστεί, να νοικοκυρευτούν, να κάνουν οικογένεια, να είναι έτοιμος μόλις εκείνη επιστρέψει...
Ξαφνικά τινάζει από πάνω του τα σκεπάσματα, σηκώνεται, φοράει τα βελούδινα πασουμάκια του και κατευθύνεται προς την πρωινή του περιποίηση όταν η μαμά φωνάζει διαφημίζοντας όλα τα ελέη του Θεού: μπέικον τηγανιτό, αυγά ποσέ, φρυγανισμένο ψωμί, μαρμελάδες και μέλια, καφές - όπως τον πίνει - από τα χεράκια της, γάλα, πορτοκαλάδα, βούτυρο, φρούτο...Στ' αλήθεια, ο γιατρός συμβουλεύει να βουρτσίζει κανείς τα δόντια του πάνω - κάτω. Ποτέ δεν το κάνει, βαριέται οικτρά, τα βουρτσίζει δεξιά αριστερά για 20 δευτερόλεπτα περίπου κόντρα και στο "πρέπει να κρατάει το βούρτσισμα το λιγότερο ένα λεπτό". Επίσης βαριέται οικτρά. Κοιτάζει τον καθρέφτη, κάνει μια γκριμάτσα βγάζοντας έξω τη γλώσσα του και τρίβει όλο νόημα το τριών ημερών γένι του, όταν η μαμά φωνάζει και πάλι. "Ώχου! είπε στον εαυτό του, "δε με χέζεις και συ".

Ο δρόμος προς το πανεπιστήμιο είναι αρκετά σύντομος με το νέο του αυτοκίνητο. Από καιρό είχε βαρεθεί τα πήγαινε - έλα με τα λεωφορεία. Ο κόσμος είναι σχεδόν αηδιαστικός, κυρίως οι ξένοι. Βρωμούν. Καταντούν το πρωινό του μπάνιο μια ανώφελη διαδικασία. Σκέφτεται να πάει και αυτό το ταξίδι στη Θεσσαλονίκη, να το δοκιμάσει στις μεγάλες ταχύτητες. Με σύνεση βέβαια. Δεν έχει όρεξη να τρέχει ούτε στα νοσοκομεία ούτε στα συνεργεία. Έφτασε στο γραφείο φρέσκος, σένιος και ωραίος. Κρέμασε με ευλάβεια το καλό του παλτό στον καλόγερο και στρώθηκε μπροστά στον υπολογιστή του. Είχε μεγάλη αυτοπεποίθηση για την καριέρα του, και για όλα τα υπόλοιπα βέβαια. Καμία ταπεινοφροσύνη. Παρόλ' αυτά έλεγε κάτι χαζά του τύπου: δεν έχω κάνει κάτι σημαντικό, υπάρχουν και καλύτεροι ερευνητές από μένα που έχουν ολοκληρώσει πολύ καλές σχολές και όχι αυτό το μπουρδέλο που τελείωσα εγώ κλπ. Οι φρασεις αυτές εκστομίζονταν με μία αίσθηση απέχθειας στο πρόσωπο - η αλήθεια είναι ότι την ίδια απέχθεια επεδείκνυε ακόμη και αν έλεγε κάτι θετικό π.χ. πωπω! (απέχθεια) πολύ ωραίες εγκαταστάσεις έχει το πανεπιστήμιο της Κολούμπια!  (απέχθεια) τι κτήρια! (πολλή απέχθεια) τι πάρκα! (αποστροφή). Και αυτή η αίσθηση βεβαια πρόδιδε πως τίποτε δεν πίστευε από αυτά που έλεγε. Όλη η μέρα έτσι κύλισε, με υπολογισμούς, με κανά δυο αδιάφορες απόπειρες κοινωνικοποίησης με διδακτορικούς, μεταπτυχιακούς, ξερόλες καθηγητές, αδιάφορες φοιτητριούλες και με μπόλικη απέχθεια. Στις 6 ακριβώς έκλεισε τον υπολογιστή του και όταν κατευθύνθηκε προς τον καλόγερο για το παλτό του, χτύπησε το τηλέφωνο. Ο υπέυθυνος καθηγητής του ήταν, του ανέθεσε μια επείγουσα εργασία που έπρεπε οπωσδήποτε να βρίσκεται στο γραφείο του την άλλη μέρα το πρωί. Κατέβασε το ακουστικό, σιχτίρισε τη μοίρα του και άνοιξε και πάλι τον υπολογιστη του.

Ήταν πια 11 το βράδυ όταν τελείωσε και την κοπάνησε γρήγορα για το σπίτι του. Πεινούσε αφόρητα και ήθελε να ξεκουραστεί. Μετά από κάμποση ώρα βρέθηκε σε ένα από τα φανάρια της οδού Μάρνης. Αδιάφορα κοιτούσε δεξιά και αριστερά το αρρωστημένο περιβάλλον της πιο κακόφημης περιοχής της πόλης, όταν η ματιά του σταμάτησε στην εικόνα μιας νέγρας πόρνης που την ξυλοφόρτωνε ένας μεγαλόσωμος, κακάσχημος άντρας που μάλλον ήταν ο νταβατζής της. Πριν προλάβει να σκεφτεί πως πρέπει να φύγει στα γρήγορα για να μη βρεθεί μπλεγμένος σε καμιά ανόητη ιστορία, η νέγρα έπεσε αιμόφυρτη μπροστά στο καινούριο του αμάξι και ο μεγαλόσωμος, κακάσχημος άντρας έτρεξε προς την πλατεία Βάθης και σε λίγα δευτερόλεπτα χάθηκε μέσα στα στενά. Κόντευε 12, δυο -  τρία αυτοκίνητα πέρασαν, ένας, ίσως και δύο περαστικοί, τέτοιοι που να ταιριάζουν στο σκηνικό της μαυρίλας και της δυστυχίας του βαλτωμένου κέντρου της πόλης. Ήταν πραγματικά η τέλεια ευκαιρία για να φύγει, για να συνεχίσει τη ζωούλα του, να τσιμπίσει αυτό το κατιτίς που 'λειπε απ' το στομάχι του και να ξυπνήσει αύριο με την χαρά ότι απέφυγε να ασχοληθεί με μια βρομιάρα πόρνη.
Για κάποιον απροσδιόριστο λόγο βγήκε έξω, πλησίασε την κοπέλα και από ένστικτο ακούμπησε τα δάχτυλά του κάπου στο λαιμό της για να νιώσει το σφυγμό της. Αφού διαπίστωσε ότι ακόμη ζούσε, τη σήκωσε στα χέρια του για να τη μεταφέρει στο πλησιέστερο νοσοκομείο. Το βλέμμα του φαινόταν χαμένο, οι σκέψεις ασύνδετες φόρτωναν το μυαλό του: "σε ποιο νοσοκομείο να πάω;" ή "λες να κόλλησα τίποτα τώρα που την άγγιξα;" ή "μια πουτάνα είναι, και μάλιστα μαύρη" ή ακόμη "δεν είναι άσχημη". Την ίδια στιγμή που την κρατούσε στα χέρια του έτοιμος να τη βάλει στο πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου, άκουσε φωνές νά έρχονται από απόσταση. Πολλοί άντρες με ξυρισμένα κεφάλια, με καδρόνια στα χέρια και με άγριες διαθέσεις άρχισαν να φωνάζουν: "Άσε την πουτάνα τη μαύρη! Θέλεις να τη σώσεις; Θα πεθάνεις και συ μαζί της!" Δεν πρόλαβε να αντιδράσει. Μόλις που ακούμπησε την κοπέλα στο κάθισμα και δέχτηκε το πρώτο χτύπημα στο σβέρκο. Ύστερα στο κεφάλι. ´Επεσε κάτω, μετά στα πλευρά κλωτσιές και μπουνιές. Άρχισε να νιώθει το αίμα να τρέχει στο μέτωπό του. Και πολλά, πολλά χτυπήματα, τον άφησαν εκεί στη μέση του δρόμου. Η τελευταία εικόνα που αντίκρισε ήταν η αστυνομία που έτρεψε σε φυγή το συφερτό και ένα ασθενοφόρο. Τα ψηλοτάκουνα παπούτσια της εξείχαν από το φορείο, την ώρα που οι γιατροί έλεγαν "ζει" και εκείνος θυμήθηκε πως ένας μεγάλος σοφός είχε πει κάποτε πως η ευτυχία είναι στο καλό τέλος.

Πρωϊνό Άστρο του Γιάννη Ρίτσου

Κοριτσάκι μου,
θέλω νὰ σοῦ φέρω
τὰ φαναράκια τῶν κρίνων
νὰ σοῦ φέγγουν στὸν ὕπνο σου.

Κοιμήσου κοριτσάκι.
Εἶναι μακρὺς ὁ δρόμος.
Πρέπει νὰ μεγαλώσεις.

Εἶναι μακρὺς
μακρὺς
μακρὺς ὁ δρόμος.

Τὸ παιδί μου κοιμήθηκε
κι ἐγὼ τραγουδάω...

Δύσκολα εἶναι, κοριτσάκι,
στὴν ἀρχή.

Τί νὰ πεῖς, δὲν ξέρεις.
Δύσκολα εἶναι στὴν ἀρχή.

Γιατὶ δὲν εἶναι, κοριτσάκι,
νὰ μάθεις μόνο
ἐκεῖνο ποὺ εἶσαι,
ἐκεῖνο ποὺ ἔχεις γίνει.

Εἶναι νὰ γίνεις
ὅ,τι ζητάει
ἡ εὐτυχία τοῦ κόσμου,
εἶναι νὰ φτιάχνεις, κοριτσάκι,
τὴν εὐτυχία τοῦ κόσμου.

Ἄλλη χαρὰ δὲν εἶναι πιὸ μεγάλη
ἀπ᾿ τὴ χαρὰ ποὺ δίνεις.

Νὰ τὸ θυμᾶσαι, κοριτσάκι.

Στη νεογέννητη κόρη μου...όλα όσα θα ήθελα να πω...

Το σκοτεινό τρυγόνι

Μόλις προχθές το άκουσα ενώ διάβασα...Οι Νίκος Μαστοράκης, Μανόλης Λιαπάκης και Κώστας Πανταζής (ερασιτέχνες μουσικοί) μελοποίησαν 12 ποιήματα - κείμενα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη για τις ανάγκες της θεατρικής διασκευής του έργου «Φόνισσα» που παρουσιάστηκε το 2003 από τη θεατρική ομάδα του δήμου Ιεράπετρας. Τα 12 αυτά τραγούδια κυκλοφορούν σε ένα cd με τίτλο «Το σκοτεινό τρυγόνι» με τη συμμετοχή γνωστών τραγουδιστών. Σε 3 από αυτά συμμετέχει ο Σωκράτης Μάλαμας, σε 2 ο Ψαραντώνης, σε 2 η Νίκη Τσαΐρέλη και από ένα η Λιζέτα Καλημέρη, η Μαρία Κώττη (τραγουδίστρια των Χαΐνηδων), η Νίκη Ξυλούρη,ο Χαρίλαος Παπαδάκης και ο Μανόλης Λιαπάκης (πηγή www.musiccorner.gr)...

Αμέσως ξεχώρισα το ομώνυμο τραγούδι, που έχω την εντύπωση ότι ταιριάζει πολύ σε αυτό που αισθάνομαι όταν διαβάζω Παπαδιαμάντη...καλή ακρόαση.

Θεσσαλονίκη του 1969 - Ελλάδα του 2012

Γιατί αισθάνομαι ότι  ο Μανόλης Αναγνωστάκης πάλι μεγάλη απογοήτευση θα αισθανότανε με το 2012, όπως τότε, με το 1969, ψάχνοντας ανθρώπους να αγωνιστούν για τούτη την ανελευθερία που ζούμε; Γιατί αισθάνομαι τον τόπο μας να βουλιάζει μέρα με τη μέρα στην εξαθλίωση, να βρίσκει να κατηγορήσει ανθρώπους που δε φταίνε, να γίνεται έρμαιο του φασισμού, να στέκεται με απάθεια μπροστά στη βία που ασκείται σε κάποιον, μόνο επειδή έχει μελαψό χρώμα; Γιατί αισθάνομαι πως βρίσκει άπειρες δικαιολογίες να μην αντιταχθεί σε ό,τι πραγματικά τον εκμεταλλεύεται; Γιατί αισθάνομαι πως το δικαίωμα της ψήφου του το έχει μετατρέψει σε πιστοποιητικό κολακείας απέναντι σε ανθρώπους που στρογγυλοκαθίζουν τα οπίσθιά τους σε θέσεις εξουσιαστικές υποσχόμενοι ευημερία; Γιατί αισθάνομαι πως η αδικία έχει γίνει συνήθεια; Γιατί τα παιδιά να απογοητεύονται όταν θα έχουν πιστέψει τα λόγια του πατέρα: "εσύ θα γνωρίσεις καλύτερες μέρες";

Θεσσαλονίκη, Μέρες τοῦ 1969 μ.Χ.

Τὸ ποίημα ἀνήκει στὴ συλλογὴ Ὁ Στόχος (1970). Πρωτοδημοσιεύτηκε στὰ Δεκαοχτὼ Κείμενα, ποὺ ἡ ἔκδοσή τους ἀποτέλεσε τὴν πρώτη πράξη ὁμαδικῆς δημόσιας ἀντίστασης τῶν πνευματικῶν ἀνθρώπων κατὰ τῆς δικτατορίας. Εἶναι ποίημα πολιτικό, ὅπως ἐξάλλου καὶ πολλὰ ἄλλα ποιήματα τοῦ Ἀναγνωστάκη, καὶ ἀπηχεῖ τὴν πολιτικὴ καὶ κοινωνικὴ κατάσταση ἀπὸ τὴ μετακατοχικὴ περίοδο καὶ τὴ στρατιωτικὴ δικτατορία.

Στὴν ὁδὸ Αἰγύπτου -πρώτη πάροδος δεξιά!

Τώρα ὑψώνεται τὸ μέγαρο τῆς Τράπεζας Συναλλαγῶν

Τουριστικὰ γραφεῖα καὶ πρακτορεῖα μεταναστεύσεως.

Καὶ τὰ παιδάκια δὲν μποροῦνε πιὰ νὰ παίξουνε ἀπὸ

            τὰ τόσα τροχοφόρα ποὺ περνοῦνε.

Ἄλλωστε τὰ παιδιὰ μεγάλωσαν, ὁ καιρὸς ἐκεῖνος πέρασε ποὺ ξέρατε 

Τώρα πιὰ δὲ γελοῦν, δὲν ψιθυρίζουν μυστικά, δὲν ἐμπιστεύονται,

Ὅσα ἐπιζήσαν, ἐννοεῖται, γιατὶ ᾔρθανε βαριὲς ἀρρώστιες ἀπὸ τότε 

Πλημμύρες, καταποντισμοί, σεισμοί, θωρακισμένοι στρατιῶτες, 

Θυμοῦνται τὰ λόγια τοῦ πατέρα: ἐσὺ θὰ γνωρίσεις καλύτερες μέρες 

Δὲν ἔχει σημασία τελικὰ ἂν δὲν τὶς γνώρισαν, λένε τὸ μάθημα

            οἱ ἴδιοι στὰ παιδιά τους

Ἐλπίζοντας πάντοτε πὼς κάποτε θὰ σταματήσει ἡ ἁλυσίδα

Ἴσως στὰ παιδιὰ τῶν παιδιῶν τους ἣ στὰ παιδιὰ τῶν παιδιῶν

            τῶν παιδιῶν τους.

Πρὸς τὸ παρόν, στὸν παλιὸ δρόμο ποὺ λέγαμε, ὑψώνεται

            ἡ Τράπεζα Συναλλαγῶν

- ἐγὼ συναλλάσσομαι, ἐσὺ συναλλάσσεσαι, αὐτὸς συναλλάσσεται-

Τουριστικὰ γραφεῖα καὶ πρακτορεῖα μεταναστεύσεως

-ἐμεῖς μεταναστεύουμε, ἐσεῖς μεταναστεύετε, αὐτοὶ μεταναστεύουν-

Ὅπου καὶ νὰ ταξιδέψω ἡ Ἑλλάδα μὲ πληγώνει, ἔλεγε κι ὁ Ποιητὴς

Ἡ Ἑλλάδα μὲ τὰ ὡραῖα νησιά, τὰ ὡραῖα γραφεῖα,

            τὶς ὡραῖες ἐκκλησιὲς

Ἡ Ἑλλὰς τῶν Ἑλλήνων.

"I Sit and Think" του Τζον Ρόναλντ Ρούελ Τόλκιν

I sit beside the fire and think

of all that I have seen,

of meadow-flowers and butterflies

in summers that have been;

Of yellow leaves and gossamer

in autumns that there were,

with morning mist and silver sun

and wind upon my hair.

I sit beside the fire and think

of how the world will be

when winter comes without a spring

that I shall never see.

For still there are so many things

that I have never seen:

in every wood in every spring

there is a different green.

I sit beside the fire and think

of people long ago,

and people who will see a world

that I shall never know.

But all the while I sit and think

of times there were before,

 I listen for returning feet

and voices at the door.

Αν θέλεις να λέγεσαι Άνθρωπος του Τάσου Λειβαδίτη

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
δεν θα πάψεις ούτε στιγμή ν΄αγωνίζεσαι για την ειρήνη και
για το δίκαιο.
Θα βγείς στους δρόμους, θα φωνάξεις, τα χείλια σου θα
ματώσουν απ΄τις φωνές
το πρόσωπό σου θα ματώσει από τις σφαίρες – μα ούτε βήμα πίσω.
Κάθε κραυγή σου μια πετριά στα τζάμια των πολεμοκάπηλων
Κάθε χειρονομία σου σα να γκρεμίζει την αδικία.
Και πρόσεξε: μη ξεχαστείς ούτε στιγμή.
Έτσι λίγο να θυμηθείς τα παιδικά σου χρόνια
αφήνεις χιλιάδες παιδιά να κομματιάζονται την ώρα που παίζουν ανύποπτα στις
πολιτείες
μια στιγμή αν κοιτάξεις το ηλιοβασίλεμα
αύριο οι άνθρωποι θα χάνουνται στη νύχτα του πολέμου
έτσι και σταματήσεις μια στιγμή να ονειρευτείς
εκατομμύρια ανθρώπινα όνειρα θα γίνουν στάχτη κάτω από τις οβίδες.
Δεν έχεις καιρό
δεν έχεις καιρό για τον εαυτό σου
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
μπορεί να χρειαστεί ν΄αφήσεις τη μάνα σου, την αγαπημένη
ή το παιδί σου.
Δε θα διστάσεις.
Θ΄απαρνηθείς τη λάμπα σου και το ψωμί σου
Θ΄απαρνηθείς τη βραδινή ξεκούραση στο σπιτικό κατώφλι
για τον τραχύ δρόμο που πάει στο αύριο.
Μπροστά σε τίποτα δε θα δειλιάσεις κι ούτε θα φοβηθείς.
Το ξέρω, είναι όμορφο ν΄ακούς μια φυσαρμόνικα το βράδυ,
να κοιτάς έν΄ άστρο, να ονειρεύεσαι
είναι όμορφο σκυμένος πάνω απ΄το κόκκινο στόμα της αγάπης σου
Να την ακούς να σου λέει τα όνειρα της για το μέλλον.
Μα εσύ πρέπει να τ΄αποχαιρετήσεις όλ΄αυτά και να ξεκινήσεις
γιατί εσύ είσαι υπεύθυνος για όλες τις φυσαρμόνικες του κόσμου,
για όλα τ΄άστρα, για όλες τις λάμπες και
για όλα τα όνειρα
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
μπορεί να χρειαστεί να σε κλείσουν φυλακή για είκοσι ή
και περισσότερα χρόνια
μα εσύ και μες στη φυλακή θα θυμάσαι πάντοτε την άνοιξη,
τη μάνα σου και τον κόσμο.
Εσύ και μες απ΄ το τετραγωνικό μέτρο του κελλιού σου
θα συνεχίσεις τον δρόμο σου πάνω στη γη .
Κι΄ όταν μες στην απέραντη σιωπή, τη νύχτα
θα χτυπάς τον τοίχο του κελλιού σου με το δάχτυλο
απ΄τ΄άλλο μέρος του τοίχου θα σου απαντάει η Ισπανία.
Εσύ, κι ας βλέπεις να περνάν τα χρόνια σου και ν΄ ασπρίζουν
τα μαλλιά σου
δε θα γερνάς.
Εσύ και μες στη φυλακή κάθε πρωί θα ξημερώνεσαι πιο νέος
Αφού όλο και νέοι αγώνες θ΄ αρχίζουνε στον κόσμο
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος
θα πρέπει να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό.
Αποβραδίς στην απομόνωση θα γράψεις ένα μεγάλο τρυφερό
γράμμα στη μάνα σου
Θα γράψεις στον τοίχο την ημερομηνία, τ΄αρχικά του ονόματος σου και μια λέξη :
Ειρήνη
σα ναγραφες όλη την ιστορία της ζωής σου.
Να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό
να μπορείς να σταθείς μπροστά στα έξη ντουφέκια
σα να στεκόσουνα μπροστά σ΄ολάκαιρο το μέλλον.
Να μπορείς, απάνω απ΄την ομοβροντία που σε σκοτώνει
εσύ ν΄ακούς τα εκατομμύρια των απλών ανθρώπων που
τραγουδώντας πολεμάνε για την ειρήνη.
Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

"Μετά" του Γιάννη Ρίτσου (για όσους σήμερα προσπάθησαν να υπερασπιστούν το άδικο)

 Μάρτυρες γιὰ τὰ λάθη σου δὲν εἶχες. Μόνος μάρτυρας
ὁ ἴδιος ἐσύ. Τὰ τακτοποίησες, τὰ μονόγραψες, τὰ σφράγισες
σὲ λευκοὺς πάντοτε φακέλους σὰ νὰ ἑτοίμαζες
τὴ δίκαιη διαθήκη σου. Ὕστερα
τὰ τοποθέτησες προσεχτικὰ στὰ ράφια. Τώρα, γαλήνιος,
(ἴσως καὶ κάπως φοβισμένος) οὔτε βιάζεσαι
οὔτε καθυστερεῖς, γνωρίζοντας ὅτι, μετὰ τὸ θάνατό σου,
θ᾿ ἀνακαλύψουμε πόσον ὡραῖος ἤσουν,
πόσο πολὺ πιὸ ὡραῖος πέρα ἀπ᾿ τὶς ἀρετές σου.

Ἀθήνα, 16.1.1988
ἀπὸ τὸ Ἀργά, πολὺ ἀργὰ μέσα στὴ νύχτα, Κέδρος 1991

Η Αμοργός του Νίκου Γκάτσου

Επειδή είναι κάτι φορές που το ποίημα είναι δημιούργημα ανώτερο από το πεζό, και ας είμαι φανατική οπαδός του δευτέρου, επειδή σαν χθες χάθηκε ο Νίκος Γκάτσος, επειδή έρχεται ένα δύσκολο (αναθεματισμένο) καλοκαίρι που η Αμοργός μου θα είναι μόνον φαντασία:

Νίκος Γκάτσος - Ἀμοργός

Νίκος Γκάτσος (1911-1992): ποιητής, μεταφραστὴς καὶ στιχουργὸς ἀπὸ τὴν Ἀσέα Γορτυνίας.

---

Κακοὶ μάρτυρες ἀνθρώποισιν ὀφθαλμοὶ
καὶ ὦτα βαρβάρους ψυχὰς ἐχόντων. HPAKΛEITOΣ

Μὲ τὴν πατρίδα τους δεμένη στὰ πανιὰ καὶ τὰ κουπιὰ στὸν ἄνεμο κρεμασμένα
Οἱ ναυαγοὶ κοιμήθηκαν ἥμεροι σὰν ἀγρίμια νεκρὰ μέσα στῶν σφουγγαριῶν τὰ σεντόνια
Ἀλλὰ τὰ μάτια τῶν φυκιῶν εἶναι στραμένα στὴ θάλασσα
Μήπως τοὺς ξαναφέρει ὁ νοτιᾶς μὲ τὰ φρεσκοβαμένα λατίνια
Κι ἕνας χαμένος ἐλέφαντας ἀξίζει πάντοτε πιὸ πολὺ ἀπὸ δυὸ στήθια κοριτσιοῦ ποὺ σαλεύουν
Μόνο ν᾿ ἀνάψουνε στὰ βουνὰ οἱ στέγες τῶν ἐρημοκκλησιῶν μὲ τὸ μεράκι τοῦ ἀποσπερίτη
Νὰ κυματίσουνε τὰ πουλιὰ στῆς λεμονιᾶς τὰ κατάρτια
Μὲ τῆς καινούργιας περπατησιᾶς τὸ σταθερὸ ἄσπρο φύσημα
Καὶ τότε θά ῾ρθουν ἀέρηδες σώματα κύκνων ποὺ μείνανε ἄσπιλοι τρυφεροὶ καὶ ἀκίνητοι
Μὲς στοὺς ὁδοστρωτῆρες τῶν μαγαζιῶν μέσα στῶν λαχανόκηπων τοὺς κυκλῶνες
Ὅταν τὰ μάτια τῶν γυναικῶν γίναν κάρβουνα κι ἔσπασαν οἱ καρδιὲς τῶν καστανάδων
Ὅταν ὁ θερισμὸς ἐσταμάτησε κι ἄρχισαν οἱ ἐλπίδες τῶν γρύλων

Γι᾿ αὐτὸ λοιπὸν κι ἐσεῖς παλληκάρια μου μὲ τὸ κρασὶ τὰ φιλιὰ καὶ τὰ φύλλα στὸ στόμα σας
Θέλω νὰ βγεῖτε γυμνοὶ στὰ ποτάμια
Νὰ τραγουδῆστε τὴ Μπαρμπαριὰ ὅπως ὁ ξυλουργὸς κυνηγάει τοὺς σκίνους
Ὅπως περνάει ἡ ὄχεντρα μὲς ἀπ᾿ τὰ περιβόλια τῶν κριθαριῶν
Μὲ τὰ περήφανα μάτια της ὀργισμένα
Κι ὅπως οἱ ἀστραπὲς ἁλωνίζουν τὰ νιάτα.

Καὶ μὴ γελᾶς καὶ μὴν κλαῖς καὶ μὴ χαίρεσαι
Μὴ σφίγγεις ἄδικα τὰ παπούτσια σου σὰ νὰ φυτεύεις πλατάνια
Μὴ γίνεσαι ΠEΠPΩMENON
Γιατί δὲν εἶναι ὁ σταυραητὸς ἕνα κλεισμένο συρτάρι
Δὲν εἶναι δάκρυ κορομηλιᾶς οὔτε χαμόγελο νούφαρου
Οὔτε φανέλα περιστεριοῦ καὶ μαντολίνο Σουλτάνου
Οὔτε μεταξωτὴ φορεσιὰ γιὰ τὸ κεφάλι τῆς φάλαινας.
Εἶναι πριόνι θαλασσινὸ ποὺ πετσοκόβει τοὺς γλάρους
Εἶναι προσκέφαλο μαραγκοῦ εἶναι ρολόι ζητιάνου
Εἶναι φωτιὰ σ᾿ ἕνα γύφτικο ποὺ κοροϊδεύει τὶς παπαδιὲς καὶ νανουρίζει τὰ κρίνα
Εἶναι τῶν Τούρκων συμπεθεριὸ τῶν Αὐστραλῶν πανηγύρι
Εἶναι λημέρι τῶν Οὔγγρων
Ποὺ τὸ χινόπωρο οἱ φουντουκιὲς πᾶνε κρυφὰ κι ἀνταμώνουνται
Βλέπουν τοὺς φρόνιμους πελαργοὺς νὰ βάφουν μαῦρα τ᾿ αὐγά τους
Καὶ τόνε κλαῖνε κι αὐτὲς
Καῖνε τὰ νυχτικά τους καὶ φοροῦν τὸ μισοφόρι τῆς πάπιας
Στρώνουν ἀστέρια καταγῆς γιὰ νὰ πατήσουν οἱ βασιλιάδες
Μὲ τ᾿ ἀσημένια τους χαϊμαλιὰ μὲ τὴν κορώνα καὶ τὴν πορφύρα
Σκορπᾶνε δεντρολίβανο στὶς βραγιὲς
Γιὰ νὰ περάσουν οἱ ποντικοὶ νὰ πᾶνε σ᾿ ἄλλο κελλάρι
Νὰ μποῦνε σ᾿ ἄλλες ἐκκλησιὲς νὰ φᾶν τὶς Ἅγιες Τράπεζες
Κι οἱ κουκουβάγιες παιδιά μου
Οἱ κουκουβάγιες οὐρλιάζουνε
Κι οἱ πεθαμένες καλογριὲς σηκώνουνται νὰ χορέψουν
Μὲ ντέφια τούμπανα καὶ βιολιὰ μὲ πίπιζες καὶ λαγοῦτα
Μὲ φλάμπουρα καὶ μὲ θυμιατὰ μὲ βότανα καὶ μαγνάδια
Μὲ τῆς ἀρκούδας τὸ βρακὶ στὴν παγωμένη κοιλάδα
Τρῶνε τὰ μανιτάρια τῶν κουναβιῶν
Παίζουν κορῶνα-γράμματα τὸ δαχτυλίδι τ᾿ Ἅη-Γιαννιοῦ καὶ τὰ φλουριὰ τοῦ Ἀράπη
Περιγελᾶνε τὶς μάγισσες
Κόβουν τὰ γένια ἑνὸς παπᾶ μὲ τοῦ Κολοκοτρώνη τὸ γιαταγάνι
Λούζονται μὲς στὴν ἄχνη τοῦ λιβανιοῦ
Κι ὕστερα ψέλνοντας ἀργὰ μπαίνουν ξανὰ στὴ γῆ καὶ σωπαίνουν
Ὅπως σωπαίνουν τὰ κύματα ὅπως ὁ κοῦκος τὴ χαραυγὴ ὅπως ὁ λύχνος τὸ βράδυ.

Ἔτσι σ᾿ ἕνα πιθάρι βαθὺ τὸ σταφύλι ξεραίνεται καὶ στὸ καμπαναριὸ μιᾶς συκιᾶς κιτρινίζει τὸ μῆλο
Ἔτσι μὲ μιὰ γραβάτα φανταχτερὴ
Στὴν τέντα τῆς κληματαριᾶς τὸ καλοκαίρι ἀνασαίνει
Ἔτσι κοιμᾶται ὁλόγυμνη μέσα στὶς ἄσπρες κερασιὲς μία τρυφερή μου ἀγάπη
Ἕνα κορίτσι ἀμάραντο σὰ μυγδαλιᾶς κλωνάρι
Μὲ τὸ κεφάλι στὸν ἀγκώνα της γερτὸ καὶ τὴν παλάμη πάνω στὸ φλουρί της
Πάνω στὴν πρωινή του θαλπωρὴ ὅταν σιγὰ σιγὰ σὰν τὸν κλέφτη
Ἀπὸ τὸ παραθύρι τῆς ἄνοιξης μπαίνει ὁ αὐγερινὸς νὰ τὴν ξυπνήσει!

Λένε πὼς τρέμουν τὰ βουνὰ καὶ πὼς θυμώνουν τὰ ἔλατα
Ὅταν ἡ νύχτα ροκανάει τὶς πρόκες τῶν κεραμιδιῶν νὰ μποῦν οἱ καλικάντζαροι μέσα
Ὅταν ρουφάει ἡ κόλαση τὸν ἀφρισμένο μόχθο τῶν χειμάῤῥων
Ἢ ὅταν ἡ χωρίστρα τῆς πιπεριᾶς γίνεται τοῦ βοριᾶ κλωτσοσκούφι.

Μόνο τὰ βόδια τῶν Ἀχαιῶν μὲς στὰ παχιὰ λιβάδια τῆς Θεσσαλίας
Βόσκουν ἀκμαῖα καὶ δυνατὰ μὲ τὸν αἰώνιο ἥλιο ποὺ τὰ κοιτάζει
Τρῶνε χορτάρι πράσινο φύλλα τῆς λεύκας σέλινα πίνουνε καθαρὸ νερὸ μὲς στ᾿ αὐλάκια
Μυρίζουν τὸν ἱδρώτα τῆς γῆς κι ὕστερα πέφτουνε βαριὰ κάτω ἀπ᾿ τὸν ἴσκιο τῆς ἰτιᾶς νὰ κοιμηθοῦνε.

Πετᾶτε τοὺς νεκροὺς εἶπ᾿ ὁ Ἡράκλειτος κι εἶδε τὸν οὐρανὸ νὰ χλωμιάζει
Κι εἶδε στὴ λάσπη δυὸ μικρὰ κυκλάμινα νὰ φιλιοῦνται
Κι ἔπεσε νὰ φιλήσει κι αὐτὸς τὸ πεθαμένο σῶμα του μὲς στὸ φιλόξενο χῶμα
Ὅπως ὁ λύκος κατεβαίνει ἀπ᾿ τοὺς δρυμοὺς νὰ δεῖ τὸ ψόφιο σκυλὶ καὶ νὰ κλάψει.
Τί νὰ μοῦ κάμει ἡ σταλαγματιὰ ποὺ λάμπει στὸ μέτωπό σου;
Τὸ ξέρω πάνω στὰ χείλια σου ἔγραψε ὁ κεραυνὸς τ᾿ ὄνομά του
Τὸ ξέρω μέσα στὰ μάτια σου ἔχτισε ἕνας ἀητὸς τὴ φωλιά του
Μὰ ἐδῶ στὴν ὄχτη τὴν ὑγρὴ μόνο ἕνας δρόμος ὑπάρχει
Μόνο ἕνας δρόμος ἀπατηλὸς καὶ πρέπει νὰ τὸν περάσεις
Πρέπει στὸ αἷμα νὰ βουτηχτεῖς πρὶν ὁ καιρὸς σὲ προφτάσει
Καὶ νὰ διαβεῖς ἀντίπερα νὰ ξαναβρεῖς τοὺς συντρόφους σου
Ἄνθη πουλιὰ ἐλάφια
Νὰ βρεῖς μίαν ἄλλη θάλασσα μίαν ἄλλη ἁπαλοσύνη
Νὰ πιάσεις ἀπὸ τὰ λουριὰ τοῦ Ἀχιλλέα τ᾿ ἄλογα
Ἀντὶ νὰ κάθεσαι βουβὴ τὸν ποταμὸ νὰ μαλώνεις
Τὸν ποταμὸ νὰ λιθοβολεῖς ὅπως ἡ μάνα τοῦ Κίτσου.
Γιατί κι ἐσὺ θά ῾χεις χαθεῖ κι ἡ ὀμορφιά σου θά ῾χει γεράσει.
Μέσα στοὺς κλώνους μιᾶς λυγαριᾶς βλέπω τὸ παιδικό σου πουκάμισο νὰ στεγνώνει
Πάρ᾿ το σημαία τῆς ζωῆς νὰ σαβανώσεις τὸ θάνατο
Κι ἂς μὴ λυγίσει ἡ καρδιά σου
Κι ἂς μὴν κυλήσει τὸ δάκρυ σου πάνω στὴν ἀδυσώπητη τούτη γῆ
Ὅπως ἐκύλησε μιὰ φορὰ στὴν παγωμένη ἐρημιὰ τὸ δάκρυ τοῦ πιγκουίνου
Δὲν ὠφελεῖ τὸ παράπονο
Ἴδια παντοῦ θά ῾ναι ἡ ζωὴ μὲ τὸ σουραύλι τῶν φιδιῶν στὴ χώρα τῶν φαντασμάτων
Μὲ τὸ τραγούδι τῶν ληστῶν στὰ δάση τῶν ἀρωμάτων
Μὲ τὸ μαχαίρι ἑνὸς καημοῦ στὰ μάγουλα τῆς ἐλπίδας
Μὲ τὸ μαράζι μιᾶς ἄνοιξης στὰ φυλλοκάρδια τοῦ γκιώνη
Φτάνει ἕνα ἀλέτρι νὰ βρεθεῖ κι ἕνα δρεπάνι κοφτερὸ σ᾿ ἕνα χαρούμενο χέρι
Φτάνει ν᾿ ἀνθίσει μόνο
Λίγο στάρι γιὰ τὶς γιορτὲς λίγο κρασὶ γιὰ τὴ θύμηση λίγο νερὸ γιὰ τὴ σκόνη...

Στοῦ πικραμένου τὴν αὐλὴ ἥλιος δὲν ἀνατέλλει
Μόνο σκουλήκια βγαίνουνε νὰ κοροϊδέψουν τ᾿ ἄστρα
Μόνο φυτρώνουν ἄλογα στὶς μυρμηγκοφωλιὲς
Καὶ νυχτερίδες τρῶν πουλιὰ καὶ κατουρᾶνε σπέρμα.

Στοῦ πικραμένου τὴν αὐλὴ δὲ βασιλεύει ἡ νύχτα
Μόνο ξερνᾶν οἱ φυλλωσιὲς ἕνα ποτάμι δάκρυα
Ὅταν περνάει ὁ διάβολος νὰ καβαλήσει τὰ σκυλιὰ
Καὶ τὰ κοράκια κολυμπᾶν σ᾿ ἕνα πηγάδι μ᾿ αἷμα.

Στοῦ πικραμένου τὴν αὐλὴ τὸ μάτι ἔχει στερέψει
Ἔχει παγώσει τὸ μυαλὸ κι ἔχει ἡ καρδιὰ πετρώσει
Κρέμονται σάρκες βατραχιῶν στὰ δόντια τῆς ἀράχνης
Σκούζουν ἀκρίδες νηστικὲς σὲ βρυκολάκων πόδια.

Στοῦ πικραμένου τὴν αὐλὴ βγαίνει χορτάρι μαῦρο
Μόνο ἕνα βράδυ τοῦ Μαγιοῦ πέρασε ἕνας ἀγέρας
Ἕνα περπάτημα ἐλαφρὺ σὰ σκίρτημα τοῦ κάμπου
Ἕνα φιλὶ τῆς θάλασσας τῆς ἀφροστολισμένης.

Κι ἂν θὰ διψάσεις γιὰ νερὸ θὰ στίψουμε ἕνα σύννεφο
Κι ἂν θὰ πεινάσεις γιὰ ψωμὶ θὰ σφάξουμε ἕνα ἀηδόνι
Μόνο καρτέρει μία στιγμὴ ν᾿ ἀνοίξει ὁ πικραπήγανος
N᾿ ἀστράψει ὁ μαῦρος οὐρανὸς νὰ λουλουδίσει ὁ φλόμος.

Μὰ εἶταν ἀγέρας κι ἔφυγε κορυδαλλὸς κι ἐχάθη
Εἶταν τοῦ Μάη τὸ πρόσωπο τοῦ φεγγαριοῦ ἡ ἀσπράδα
Ἕνα περπάτημα ἐλαφρὺ σὰ σκίρτημα τοῦ κάμπου
Ἕνα φιλὶ τῆς θάλασσας τῆς ἀφροστολισμένης.

Ξύπνησε γάργαρο νερὸ ἀπὸ τὴ ρίζα τοῦ πεύκου νὰ βρεῖς τὰ μάτια τῶν σπουργιτιῶν καὶ νὰ τὰ ζωντανέψεις ποτίζοντας τὸ χῶμα μὲ μυρωδιὰ βασιλικοῦ καὶ μὲ σφυρίγματα σαύρας. Τὸ ξέρω εἶσαι μία φλέβα γυμνὴ κάτω ἀπὸ τὸ φοβερὸ βλέμμα τοῦ ἀνέμου εἶσαι μία σπίθα βουβὴ μέσα στὸ λαμπερὸ πλῆθος τῶν ἄστρων. Δὲ σὲ προσέχει κανεὶς κανεὶς δὲ σταματᾶ ν᾿ ἀκούσει τὴν ἀνάσα σου μὰ σὺ μὲ τὸ βαρύ σου περπάτημα μὲς στὴν ἀγέρωχη φύση θὰ φτάσεις μία μέρα στὰ φύλλα τῆς βερυκοκιᾶς θ᾿ ἀνέβεις στὰ λυγερὰ κορμιὰ τῶν μικρῶν σπάρτων καὶ θὰ κυλήσεις ἀπὸ τὰ μάτια μιᾶς ἀγαπητικιᾶς σὰν ἐφηβικὸ φεγγάρι. Ὑπάρχει μία πέτρα ἀθάνατη ποὺ κάποτε περαστικὸς ἕνας ἀνθρώπινος ἄγγελος ἔγραψε τ᾿ ὄνομά του ἐπάνω της κι ἕνα τραγούδι ποὺ δὲν τὸ ξέρει ἀκόμα κανεὶς οὔτε τὰ πιὸ τρελὰ παιδιὰ οὔτε τὰ πιὸ σοφὰ τ᾿ ἀηδόνια. Εἶναι κλεισμένη τώρα σὲ μιὰ σπηλιὰ τοῦ βουνοῦ Ντέβι μέσα στὶς λαγκαδιὲς καὶ στὰ φαράγγια τῆς πατρικῆς μου γῆς μὰ ὅταν ἀνοίξει κάποτε καὶ τιναχτεῖ ἐνάντια στὴ φθορὰ καὶ στὸ χρόνο αὐτὸ τὸ ἀγγελικὸ τραγούδι θὰ πάψει ξαφνικὰ ἡ βροχὴ καὶ θὰ στεγνώσουν οἱ λάσπες τὰ χιόνια θὰ λιώσουν στὰ βουνὰ θὰ κελαηδήσει ὁ ἄνεμος τὰ χελιδόνια θ᾿ ἀναστηθοῦν οἱ λυγαριὲς θὰ ριγήσουν κι οἱ ἄνθρωποι μὲ τὰ κρύα μάτια καὶ τὰ χλωμὰ πρόσωπα ὅταν ἀκούσουν τὶς καμπάνες νὰ χτυπᾶν μέσα στὰ ραγισμένα καμπαναριὰ μοναχές τους θὰ βροῦν καπέλα γιορτινὰ νὰ φορέσουν καὶ φιόγκους φανταχτεροὺς νὰ δέσουν στὰ παπούτσια τους. Γιατὶ τότε κανεὶς δὲ θ᾿ ἀστιεύεται πιὰ τὸ αἷμα τῶν ρυακιῶν θὰ ξεχειλίσει τὰ ζῷα θὰ κόψουν τὰ χαλινάρια τους στὰ παχνιὰ τὸ χόρτο θὰ πρασινίσει στοὺς στάβλους στὰ κεραμίδια θὰ πεταχτοῦν ὁλόχλωρες παπαροῦνες καὶ μάηδες καὶ σ᾿ ὅλα τὰ σταυροδρόμια θ᾿ ἀνάψουν κόκκινες φωτιὲς τὰ μεσάνυχτα. Τότε θὰ ῾ρθοῦν σιγὰ-σιγὰ τὰ φοβισμένα κορίτσια γιὰ νὰ πετάξουν τὸ τελευταῖο τους ροῦχο στὴ φωτιὰ κι ὁλόγυμνα θὰ χορέψουν τριγύρω της ὅπως τὴν ἐποχὴ ἀκριβῶς ποὺ εἴμασταν κι ἐμεῖς νέοι κι ἄνοιγε ἕνα παράθυρο τὴν αὐγὴ γιὰ νὰ φυτρώσει στὸ στῆθος τους ἕνα φλογάτο γαρύφαλο. Παιδιὰ ἴσως ἡ μνήμη τῶν προγόνων νὰ εἶναι βαθύτερη παρηγοριὰ καὶ πιὸ πολύτιμη συντροφιὰ ἀπὸ μία χούφτα ροδόσταμο καὶ τὸ μεθύσι τῆς ὀμορφιᾶς τίποτε διαφορετικὸ ἀπὸ τὴν κοιμισμένη τριανταφυλλιά του Εὐρώτα. Καληνύχτα λοιπὸν βλέπω σωροὺς πεφτάστερα νὰ σᾶς λικνίζουν τὰ ὄνειρα μὰ ἐγὼ κρατῶ στὰ δάχτυλά μου τὴ μουσικὴ γιὰ μία καλύτερη μέρα. Οἱ ταξιδιῶτες τῶν Ἰνδιῶν ξέρουνε περισσότερα νὰ σᾶς ποῦν ἀπ᾿ τοὺς Βυζαντινοὺς χρονογράφους.

O ἄνθρωπος κατὰ τὸν ροῦν τῆς μυστηριώδους ζωῆς του
Κατέλιπεν εἰς τοὺς ἀπογόνους του δείγματα πολλαπλᾶ καὶ ἀντάξια τῆς ἀθανάτου καταγωγῆς του
Ὅπως ἐπίσης κατέλιπεν ἴχνη τῶν ἐρειπίων τοῦ λυκαυγοῦς χιονοστιβάδας οὐρανίων ἑρπετῶν χαρταετοὺς ἀδάμαντας καὶ βλέμματα ὑακίνθων
Ἐν μέσῳ ἀναστεναγμῶν δακρύων πείνης οἰμωγῶν καὶ τέφρας ὑπογείων φρεάτων.

Πόσο πολὺ σὲ ἀγάπησα ἐγὼ μονάχα τὸ ξέρω
Ἐγὼ ποὺ κάποτε σ᾿ ἄγγιξα μὲ τὰ μάτια τῆς πούλιας
Καὶ μὲ τὴ χαίτη τοῦ φεγγαριοῦ σ᾿ ἀγκάλιασα καὶ χορέψαμε μὲς στοὺς καλοκαιριάτικους κάμπους
Πάνω στὴ θερισμένη καλαμιὰ καὶ φάγαμε μαζὶ τὸ κομένο τριφύλλι
Μαύρη μεγάλη θάλασσα μὲ τόσα βότσαλα τριγύρω στὸ λαιμὸ τόσα χρωματιστὰ πετράδια στὰ μαλλιά σου.

Ἕνα καράβι μπαίνει στὸ γιαλὸ ἕνα μαγγανοπήγαδο σκουριασμένο βογγάει
Μιὰ τούφα γαλανὸς καπνὸς μὲς στὸ τριανταφυλλὶ τοῦ ὁρίζοντα
Ἴδιος μὲ τὴ φτερούγα τοῦ γερανοῦ ποὺ σπαράζει
Στρατιὲς χελιδονιῶν περιμένουνε νὰ ποῦν στοὺς ἀντρειωμένους τὸ καλωσόρισες
Μπράτσα σηκώνουνται γυμνὰ μὲ χαραγμένες ἄγκυρες στὴ μασχάλη
Μπερδεύουνται κραυγὲς παιδιῶν μὲ τὸ κελάδημα τοῦ πουνέντε
Μέλισσες μπαινοβγαίνουνε μὲς στὰ ρουθούνια τῶν ἀγελάδων
Μαντήλια καλαματιανὰ κυματίζουνε
Καὶ μία καμπάνα μακρινὴ βάφει τὸν οὐρανὸ μὲ λουλάκι
Σὰν τὴ φωνὴ κάποιου σήμαντρου ποὺ ταξιδεύει μέσα στ᾿ ἀστέρια
Τόσους αἰῶνες φευγάτο
Ἀπὸ τῶν Γότθων τὴν ψυχὴ κι ἀπὸ τοὺς τρούλλους τῆς Βαλτιμόρης
Κι ἀπ᾿ τὴ χαμένη Ἁγια-Σοφιὰ τὸ μέγα μοναστήρι.
Μὰ πάνω στ᾿ ἀψηλὰ βουνὰ ποιοὶ νά ῾ναι αὐτοὶ ποὺ κοιτᾶνε
Μὲ τὴν ἀκύμαντη ματιὰ καὶ τὸ γαλήνιο πρόσωπο;
Ποιᾶς πυρκαγιᾶς νά ῾ναι ἀντίλαλος αὐτὸς ὁ κουρνιαχτὸς στὸν ἀγέρα;
Μήνα ὁ Καλύβας πολεμάει μήνα ὁ Λεβεντογιάννης;
Μήπως ἀμάχη ἐπιάσανεν οἱ Γερμανοὶ μὲ τοὺς Μανιάτες;
Οὐδ᾿ ὁ Καλύβας πολεμάει κι οὐδ᾿ ὁ Λεβεντογιάννης
Οὔτε κι ἀμάχη ἐπιάσανεν οἱ Γερμανοὶ μὲ τοὺς Μανιάτες.
Πύργοι φυλᾶνε σιωπηλοὶ μία στοιχειωμένη πριγκίπισσα
Κορφὲς κυπαρισσιῶν συντροφεύουνε μία πεθαμένη ἀνεμώνη
Τσοπαναρέοι ἀτάραχοι μ᾿ ἕνα καλάμι φλαμουριᾶς λένε τὸ πρωινό τους τραγούδι
Ἕνας ἀνόητος κυνηγὸς ρίχνει μία ντουφεκιὰ στὰ τρυγόνια
Κι ἕνας παλιὸς ἀνεμόμυλος λησμονημένος ἀπ᾿ ὅλους
Μὲ μία βελόνα δελφινιοῦ ράβει τὰ σάπια του πανιὰ μοναχός του
Καὶ κατεβαίνει ἀπ᾿ τὶς πλαγιὲς μὲ τὸν καράγιαλη πρίμα
Ὅπως κατέβαινε ὁ Ἄδωνις στὰ μονοπάτια τοῦ Χελμοῦ νὰ πεῖ μία καλησπέρα τῆς Γκόλφως.

Χρόνια καὶ χρόνια πάλεψα μὲ τὸ μελάνι καὶ τὸ σφυρὶ βασανισμένη καρδιά μου
Μὲ τὸ χρυσάφι καὶ τὴ φωτιὰ γιὰ νὰ σοῦ κάμω ἕνα κέντημα
Ἕνα ζουμπούλι πορτοκαλιᾶς
Μίαν ἀνθισμένη κυδωνιὰ νὰ σὲ παρηγορήσω
Ἐγὼ ποὺ κάποτε σ᾿ ἄγγιξα μὲ τὰ μάτια τῆς πούλιας
Καὶ μὲ τὴ χαίτη τοῦ φεγγαριοῦ σ᾿ ἀγκάλιασα καὶ χορέψαμε μὲς στοὺς καλοκαιριάτικους κάμπους
Πάνω στὴ θερισμένη καλαμιὰ καὶ φάγαμε μαζὶ τὸ κομένο τριφύλλι
Μαύρη μεγάλη μοναξιὰ μὲ τόσα βότσαλα τριγύρω στὸ λαιμὸ τόσα χρωματιστὰ πετράδια στὰ μαλλιά σου.

Αναρτημένο στην ιστοσελίδα του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών:

http://users.uoa.gr/~nektar/arts/poetry/nikos_gkatsos_amorgos.htm

Πισωγυρίσματα

Το 1962 στο θέατρο Μετροπόλιταν η επιθεώρηση αναγεννήθηκε στα χέρια των Χατζιδάκι, Καστρινού, Αργυράκη και Σολωμού, με πολλούς και γνωστούς πρωταγωνιστές με την Οδό Ονείρων. Την ίδια στιγμή στο θέατρο Παρκ, ο Μίκης Θεοδωράκης ανέβαζε την Όμορφη Πόλη και η Αθήνα ήταν μεστή από δημιουργίες, διαμορφώνοντας έτσι έναν καλλιτεχνικό ανταγωνισμό. Το Θέατρο, όπως δεν το βρίσκει σήμερα ο Αθηναίος, πάντρεμα όλων σχεδόν των μορφών τέχνης, γίνεται έτσι το υπέρτατο κάλεσμα σε αυτή την ίδια, την τέχνη. 

Την τέχνη που έχουμε λησμονήσει, τη δημιουργία που έχει να προσφέρει πολλά, αυτή που σε κάνει να πισωγυρίζεις σε παλιούς καιρούς (κι ας μην τους έζησες), σε κάνει να αποστρέφεις το βλέμμα σου από το παρόν (κι ας σε στενοχωρεί, κι ας πουν πως δεν εκτιμάς το τώρα). Την τέχνη που δε μπορεί να παράξει το σήμερα, είτε γιατί αρνείται πεισματικά, είτε γιατί έχει χάσει για λίγο την έμπνευσή του. Το ίδιο άλλωστε δε συμβαίνει με τη λογοτεχνία; Είμαι πολύ απογοητευμένη ή πραγματικά δεν υπάρχουν πια (ή προσωρινά έστω) τούτοι οι φοβεροί άνθρωποι που μπορούν να ανταγωνιστούν με τις τέχνες τους, να τις βάλουν άφοβα να αναμετρηθούν και να μείνουν στο χρόνο; 60 χρόνια μετά; Ποια είναι εκείνη η μαγεία που αποπνέουν ο Όμηρος, ο Σοφοκλής, ο Δάντης, ο Θερβάντες, ο Μπετόβεν, ο Πικάσο, ο Χατζιδάκις, ο Θεοδωράκης; Δεν ξέρω. Δεν θέλω να πιστεύω πως είναι εμμονή στο κλασικό. Είναι κλασικό γιατί είναι θεσπέσιο, εξαιρετικό.

Και Το Πάρτυ από την Οδό Ονείρων ερμηνευμένο με θαυμάσιο τρόπο από έναν σύγχρονο καλλιτέχνη, τον Φαέθωνα Αδαμίδη.

Γιατί σήμερα το κρασί έφτασε στο μυαλό και το ταλάνισε

Απόπειρες (2)

Μαριώ   

Τα καλλίγραμμα πόδια της ανέβαιναν αργά την ανηφορική οδό της εκκλησίας του Αη Γιώργη. Παραδομένη στο νεοφερμένο αέρα της άνοιξης αψήφησε το τρίτο χτύπημα της καμπάνας, τη λειτουργία που είχε οπωσδήποτε αρχίσει και τους άσπλαχνους ψιθύρους των γυναικών που και αυτοί - το δίχως άλλο - θα είχαν αρχίσει. Όμως οι μυρωδιές από ίντσα και γιασεμί έδιωχναν τέτοιες συνηθισμένες ανησυχίες. Σήκωσε ψηλά το κεφάλι σα να ήταν δήθεν περήφανη, έκλεισε τα μάτια τόσο σφιχτά, ώστε πια έβλεπε μόνο τη λάμψη που σχημάτισε ακανόνιστους κύκλους κάτω από τα βλέφαρά της, και περπατούσε τώρα σαν τη μέλισσα που άθελά της έπεσε στο τρυφερό μάγουλο ενός παιδιού και αποφάσισε να το γευτεί.

   Ήταν πραγματικά όμορφο το χωριό εκείνη την εποχή. Τα σπίτια πνίγονταν από πολύχρωμους λουλουδιασμένους θάμνους και το μπλε του ουρανού απλωνόταν αχανές κάνοντας τα λιγοστά σύννεφα να περνούν απαρατήρητα από το μάτι του περαστικού. Πιο ψηλά πρασίνιζαν τα δέντρα και οι αμυγδαλιές ήταν πια ώριμες. Μα αυτό που δύσκολα ξεχνά κανείς την άνοιξη ανηφορίζοντας για την εκκλησία είναι να γυρίσει και να κοιτάξει για λίγο τον κάμπο που απλώνεται ως την άκρη του κόσμου. Πράσινο και χρυσαφί. Χρυσαφί φως που λαμπύριζε τώρα στα μισόκλειστα μάτια της.

    Όσο αργό κι αν ήταν το βήμα της όμως, ο σκαλισμένος σταυρός της πόρτας που έπρεπε να διαβεί πλησίαζε. Και όσο πιο πολύ πλησίαζε τόσο οι καθημερινές ανησυχίες επέστρεφαν και έκαναν την καρδιά της να χτυπάει δυνατά. Χαμογέλασε αμήχανα, όταν σκέφτηκε πόσο βίαια ο λήθαργός της μετατράπηκε σε τούτη την άβολη αφύπνιση και αυτό της έδωσε ίσως θάρρος να προχωρήσει.

   Τα καλλίγραμμα πόδια της στάθηκαν μπροστά στη μισάνοιχτη τζαμένια πόρτα με τον σκαλιστό σταυρό. Απο τη μια η φιγούρα του Ιησού, από την άλλη στο βάθος δεκάδες βλέμματα και ύστερα  οι ψίθυροι...η καταραμένη. Και έπειτα τα βλέμματα παγώσανε για λίγο και οι ψίθυροι σταμάτησαν στη θέα της ομορφιά της. Ψηλή γυναίκα, μεστή, με πρόσωπο λευκό, μεγάλα καστανά μάτια και μαύρα μαλλιά που άγγιζαν το στήθος της. Η καταραμένη συνέχισαν με φθόνο τώρα με χαμηλές φωνές, τα βλέμματά τους όμως ολοκλήρωσαν αυτά την περιγραφή - μακριά αλαβάστρινα χέρια άγγιζαν το παγκάρι και μετά με περίσσεια χάρη το κερί. Την ώρα της ευχής τα κόκκινα χείλια δαγκώθηκαν μα δεν πλήγωσαν την εικόνα της όμορφης γυναίκας.

    Προχώρησε λίγο ακόμη και στάθηκε σε μια γωνιά. Δυνάμωσε και η φωνή του ψάλτη και το ακροατήριο βυθίστηκε επιτέλους σε ησυχία. Καταραμένη, σκεφτόταν και εκείνη. Είχαν περάσει ακριβώς δέκα χρόνια από τότε που είχε σκοτώσει τον άντρα της. Ήταν καλή ώρα σε αυτό το ίδιο πανηγύρι, του Αη Γιώργη. Χαρές μεγάλες στο χωριό και πυρετώδεις προετοιμασίες. Οι άντρες έσφαζαν τα πιο καλά τους αρνιά και οι γυναίκες μαγείρευαν δυο μέρες. Έστρωναν ακόμη τραπέζια στην αυλή της εκκλησίας και ντόπιοι μουσικάντηδες ανάμεσα στα καλοψημένα κρέατα και το άφθονο κρασί παρέσυραν τους μίζερους χωριάτες σε χορό μέχρι το ξημέρωμα. Και εκείνη μεθούσε, και από το κρασί και από τη μουσική. Και πριν δέκα χρόνια μέθυσε και τράβηξε τον άντρα της από το χέρι, τον οδήγησε μπροστά στους μουσικάντηδες και έσυρε τον χορό. Αυτή μπροστά, πίσω αυτός. Ακόμη και αυτό δεν της συγχώρεσαν ποτέ. Άνοιξε τα βήματά της και σχημάτισε κύκλο, πίσω αυτός. Συνέχισε με γέλιο δυνατό τώρα, πίσω αυτός. Και όταν παραδόθηκε στον ξέφρενο ρυθμό και αφέθηκε στη χαρά, εκείνος δεν ήταν πια πίσω της. Είχε σωριαστεί καταγής, κόκκινος σαν ώριμο σταφύλι. Μάταια προσπαθούσε να ξεκουμπώσει το πουκάμισό του. Η μέθη έγινε ζάλη και η ζάλη πανικός, η μπάντα σίγησε και οι χωριάτες έγιναν οι αυτόπτες τούτου του κακού ριζικού που την έκανε χήρα.

    Διπλά θρήνησε για το χαμό του. Γιατί την ίδια στιγμή που ξεψύχησε είπαν πως όποιος χορεύει με τη Μαριώ, πεθαίνει. Και κατά τη σοφή γερόντισσα, τούτη η κατάρα επιβεβαιώθηκε δύο ή τρία χρόνια αργότερα όταν η Μαριώ ντάντεψε στα χέρια της το νεογέννητο παιδί της αδερφής της, και αυτό κατάπιε τη γλώσσα του και πέθανε επιτόπου.

     Τα καλλίγραμμα πόδια της βγήκαν από την εκκλησία όταν τελείωσε η λειτουργία και ένα ζευγάρι στραβοκάνικα πόδια έτρεξαν ξοπίσω τους. Ακούστηκε το όνομά της και αμέσως δύο δυνατά χέρια την άρπαξαν από τη μέση και την οδήγησαν βίαια κάτω από ένα μικρό γεφύρι, εκεί που δεν έφτανε ούτε του ανθρώπου το μάτι ούτε του ήλιου το φως. Ο ζόφος τυλίχτηκε γύρω της και για οδηγό είχε πια τα μάτια του άντρα που άστραφταν μπροστά στα δικά της, Τα χέρια της επίμονα, αλλά μάταια προσπαθούσαν να τον διώξουν και η στιγμή θα κρατούσε αιώνες αν δεν άρχιζαν σιγά - σιγά να κατηφορίζουν τα κακόγλωσσα τακουνάκια απ' την εκκλησία. Έτσι η Μαριώ βρήκε την ευκαιρία να ξεγλιστρήσει και από τη λαχτάρα της να ξεφύγει ούτε που κατάλαβε πως για πρώτη φορά μετά από χρόνια βάδιζε με το μπουλούκι των χωριανών.

     Το σκοτάδι έπεφτε και οι καμπάνες ηχούσαν και πάλι. Το γλέντι θα άρχιζε από λεπτό σε λεπτό. Κάθε  χρόνο το ίδιο. Έπρεπε να πάει, ήταν έθιμο. Δεν έπρεπε να χορέψει όμως, ήταν καταραμένη χήρα, πενθούσα δέκα χρόνια και λίγα ήταν. Με το μακρύ μαύρο φόρεμα που και αυτό μετρούσε τα ίδια έτη πάνω της κατευθύνθηκε ξανά προς την εκκλησία. Αυτή τη φορά ο φόβος της ήταν πιο μεγάλος από ποτέ, ήταν εκείνος ο άντρας που συντάραξε τη ψυχή και το κορμί της. Είχε πια τόσες σκοτούρες που δε μπορούσε τώρα πια να βάλει τον έρωτα στη ζωή της. Το νεκρό της σύζυγο τον αγαπούσε, δεν τον είχε ερωτευτεί, μα η αγάπη και η εκτίμηση ήταν αρκετά. Άλλωστε ποιος φονιάς ερωτεύεται το θύμα του; Οι σκέψεις χάθηκαν από τη μουσική που δυνάμωνε όσο πλησίαζε. 

    Το κρασί ήταν όλο δικό της και έτσι το άφηνε να ρέει μέσα της άφθονο, μήπως και κατάφερνε να ξεπλύνει όλες τις αμαρτίες της. Και εκεί πάνω στο κρασοπότηρο είδε ξαφνικά όλη της τη ζωή...πως παιδί ήρθε σ' αυτόν τον τόπο, δεκάξι χρονών, για να παντρευτεί και να φροντίσει το σύζυγο, για τον οποίο οι γονείς της συμφώνησαν. Πως δε θυμάται πια τα πρόσωπά τους, που ξαλάφρωσαν για τα καλά όταν την πάντρεψαν. Πως δεν είχε πια την ευτυχία να κρατήσει στα χέρια της δικό της παιδί, αφού στέρησε τη ζωή εκείνου που θα μπορούσε να είναι πατέρας του. Και όλα, αναμνήσεις, μουσικές, βλέμματα, ψίθυροι, ο σκαλιστός σταυρός και το κρασί ήρθαν και την έπνιξαν. Έπρεπε να κάνει κάτι, να ξεσπάσει.

    Ξεχύθηκε τότε η Μαριώ μπροστά στους μουσικάντηδες, σήκωσε τα χέρια της ψηλά, έκλεισε τα μάτια της και χόρεψε με τη ψυχή της. Και τα χέρια έμειναν άδεια, μετέωρα, κανένα χέρι ούτε μαντήλι δεν πέρασε στα δάχτυλά της. Αντίθετα, έμεινε μόνη της εκεί να χορεύει, γιατί οι κακές γλώσσες φοβήθηκαν τον θάνατο.

    Τα στραβοκάνικα πόδια πέρασαν επιδέξια τότε ανάμεσα από τα τραπέζια και τα σοκαρισμένα μάτια που κοιτούσαν την εξέλιξη με τρόμο. Κάποια χέρια έκαναν αδέξιες κινήσεις για να προλάβουν το κακό. Μάταια. Εκείνος την άρπαξε από το χέρι, που πάγωσε για λίγο, και την ακολούθησε στο χορό. Και οι δυο μαζί αψήφισαν τη δεισιδαιμονία. Η μέθη τούς τύλιξε ένα γύρο και ένιωθαν ολοένα πιο ελεύθεροι. Ο  κοινοτάρχης είχε κοκκινίσει από τον θυμό του, ο δάσκαλος έκανα αέρα με ένα μαντήλι, μια μάνα έκλεινε τα μάτια του παιδιού της και ο παπάς έμεινε εκεί να σταυροκοπιέται. Εκείνη, για πρώτη φορά ευτυχισμένη μετά από καιρό, είχε ξεχάσει πια το θάνατο και όταν οι μουσικάντηδες χτύπησαν πια την τελευταία τους νότα, όλοι ήταν εκεί, όρθιοι και ζωντανοί.

     Το επόμενο πρωινό αμαύρωσε μια για πάντα την καρδιά της Μαριώς. Τα στραβοκάνικα πόδια δεν βάσταξαν, τα αστραφτερά μάτια έκλεισαν. Είχαν ελαττωματική καρδιά, μα είπαν πως ήταν δικό της το φταίξιμο.

H εικόνα είναι του  William Mortensen

Απόπειρες (1)

Λαιμαργία

            ‘Έτρεχε, λέει, σα πανέμορφη, λιπόσαρκη μανεκέν στους δρόμους της Φλωρεντίας. Έτρεχε και σταματούσε σα να την έβγαζε κάποιος φωτογραφία. Έτσι τα μαύρα μαλλιά κυμάτιζαν σχεδόν σε οριζόντια και σε παράλληλη με το έδαφος ευθεία και ανά τακτά διαστήματα ακινητοποιούνταν στον αέρα. Το κόκκινο βελούδινο φόρεμα κυμάτιζε κι αυτό, και όταν πάγωνε, ήταν αδύνατο πια να καταλάβεις το σχέδιό του, ωστόσο έμοιαζε εντυπωσιακό. Ξαφνικά, λέει, η κίνηση, πολλά υποσχόμενη τώρα, ξεκίνησε για τα καλά. Τότε προστέθηκε στην εικόνα ένας άντρας με μαύρο κοστούμι. Έτρεχε, λέει, ξωπίσω της, πίσω από το εντυπωσιακό κόκκινο φόρεμα και τα μακριά μαύρα μαλλιά, και αφού δρασκέλισαν πολλές φορές τα λαβυρινθώδη σοκάκια της πόλης, ο άντρας πρόφτασε τη γυναίκα σε μία από τις καμάρες του Πόντε Βέκιο. Και τότε η εικόνα έστειλε τον παρατηρητή ακριβώς απέναντί τους. Η γυναικεία φιγούρα παραδόθηκε με πάθος στην αγκαλιά του άντρα και, ενώ τα πρόσωπά τους ενώθηκαν κάπου στα χείλια, χάσανε ξαφνικά το χρώμα τους. Το κόκκινο και το μαύρο ήταν τώρα απλές σκιές.’

            Ξύπνησε. Άνοιξε τα μάτια της αργά και αδιάφορα. Ο ήλιος είχε μπει από τις γρίλιες του παραθύρου φωτίζοντας ελάχιστα το σκοτεινό δωμάτιο, φανερώνοντας ταυτόχρονα τόνους σκόνης να κινούνται άτακτα στο χώρο. Σε λίγο ένα τροφαντό χέρι ξεπρόβαλλε από τα βαριά σκεπάσματα και πάτησε το διακόπτη που φώτισε καλύτερα το χώρο. Ήταν ένα απεριποίητο δωμάτιο, σχεδιασμένο σε τόνους σκούρου καφέ· το κάδρο με το κεντημένο λουλούδι, πάνω από το κεφαλάρι, το χαλί που μόλις φαινόταν από τα χθεσινά αποφάγια και μία τηλεόραση μπροστά από το κρεβάτι.

            Το τροφαντό χέρι έκανε άλλη μία κίνηση. Προσπάθησε και τελικά κατάφερε με μεγάλη δυσκολία να σηκώσει το πάπλωμα πάνω από το ογκώδες σώμα. Τώρα έπρεπε να σηκωθεί και να ξεκινήσει τη μέρα του, παρόλο που, όπως πάντα το ρολόι είχε δείξει 12. Σαν ανδρείκελο κινήθηκε νωχελικά προς την κουζίνα, άνοιξε το ψυγείο και ξεκίνησε έτσι τη μέρα του.

            Όρθια μπροστά στη μαγική συσκευή που κρατούσε για χάρη της φρέσκα τα λαχταριστά εδέσματα, κατέτρωγε μία - μία τις λιχουδιές τούτου του συνηθισμένου μεσημεριανού πρωινού και σκεφτόταν τι θα κάνει σήμερα. Έπρεπε να πάει στη δουλειά,  στην αγγαρεία τούτη που επέλεξε για δουλειά, που την βοηθούσε κατά κάποιον τρόπο να εκπληρώσει τις ανάγκες της. Να ντυθεί και να ετοιμάσει το κολατσιό της και να γυρίσει αμέσως σπίτι για να μην χάσει το ρομάντζο των 9. Θα ετοίμαζε μάλιστα ένα σνακ για την περίσταση. Ύστερα ήταν και αυτή η μεταμεσονύχτια ταινία που ήθελε οπωσδήποτε να παρακολουθήσει. «Ευτυχώς που έχω βρει αυτή τη δουλειά» σκέφτηκε «και μπορώ να κάνω αυτά που θέλω». Δεν πρόλαβε να τελειώσει τη σκέψη της και το τροφαντό της χέρι, σαν από δική του θέληση, έκλεισε, γεμάτο ενέργεια και δύναμη τώρα, το ψυγείο.

            Στις 2 ακριβώς άνοιξε η μεγάλη πόρτα του τηλεφωνικού κέντρου. Με βαριά βήματα που έβρισκαν εμπόδιο το ένα στο άλλο, κινήθηκε προς το γραφείο της. Τα βλέμματα στην αίθουσα σηκώθηκαν και κοίταξαν με απέχθεια. Για άλλη μια φορά χαλούσε η αισθητική τους μπροστά σε τούτον τον ασυνάρτητο μπόγο που έκανε την πορεία προς τη θέση του να μοιάζει υπερατλαντικό ταξίδι. Εκείνη το κατάλαβε, αλλά δεν την ένοιαζε πια. Το μόνο που την ενδιέφερε ήταν να ολοκληρώσει τη βάρδια της και να γυρίσει όσο πιο γρήγορα μπορούσε στην τηλεόρασή της· στο ρομάντζο των 9. Όταν τελικά έφτασε στη θέση της , συγκέντρωσε την τηλεφωνική συσκευή και τα έγγραφά της σε μια γωνία και άπλωσε μπροστά της το πλούσιο κολατσιό που σίγουρα θα χρειαζόταν σε λίγο. Τα βλέμματα ήταν ακόμη καρφωμένα πάνω της και δεν στράφηκαν στα δικά τους έγγραφα παρά μόνο όταν εκείνη έκανε το πρώτο τηλεφώνημα, καθώς μάταια προσπαθούσε να χωρέσει τα χοντρά της δαχτυλάκια στα νούμερα του καντράν…

            Η λήξη της βάρδιας πλησίαζε. Έξω είχε βραδιάσει και έριχνε ψιλόβροχο. Οι υπάλληλοι σηκώθηκαν και κατευθύνθηκαν γρήγορα προς την έξοδο. Έφευγε πάντα τελευταία, άλλωστε ποτέ δεν μπορούσε να τους προλάβει. Στάθηκε ύστερα στο πεζοδρόμιο χωρίς ομπρέλα και κάλεσε ταξί. Λίγο πριν τις 9 βρέθηκε αλαφιασμένη μπροστά στην εξώπορτα και σχεδόν κατάφερε να τρέξει και να βάλει το κλειδί όταν ακούστηκε πίσω της μια αντρική φωνή.

-  Μπορείτε να με βοηθήσετε; ρώτησε επιτακτικά.

-  Παρακαλώ; απόρησε εκείνη.

- Μπορείτε να με βοηθήσετε; Χρειάζομαι οπωσδήποτε τη βοήθειά σας. Φαίνεστε καλός άνθρωπος.

-  Πως μπορώ να σας βοηθήσω; είπε και σκέφτηκε συνάμα πως είχαν περάσει τουλάχιστον τρεις μήνες από τότε που αντάλλαξε παραπάνω από δυο κουβέντες με άνθρωπο.

-  Χρειάζομαι χρήματα, όσα μπορείτε να μου δώσετε. Και ένα πιάτο φαί, έχω μέρες να βάλω κάτι στο στομάχι μου...είπε και αυτός και κάθισε απελπισμένος στα σκαλοπάτια της εξώπορτας.

            Η αλήθεια ήταν πως ο άντρας φαινόταν τρομερά εξαντλημένος, πως κοιμόταν στο δρόμο και πως είχε ανάγκη από φαγητό. Πίσω από το σκούρο του πρόσωπο φαινόταν η ηλικία του. Δεν πρέπει να ξεπερνούσε τα 30 – 35. Εκείνη τον φαντάστηκε καθαρό και λίγο πολιτισμένο, με πλυμένα ρούχα και μιαν ωραία κορμοστασιά. Όμορφος ήτανε.

-  Λυπάμαι, βιάζομαι πολύ.

-  Σας παρακαλώ! είπε τώρα ακόμα πιο επιτακτικά ο άντρας.

-  Περάστε, ένα πιάτο φαγητό και θα φύγετε αμέσως!

-  Αμέσως! επανέλαβε εκείνος με χαρά.

            Τον είχε απέναντί της κάμποσα λεπτά να καταβροχθίζει τις λιχουδιές της. Μπόρεσε έτσι να σκεφτεί το πώς έφτασε σε αυτήν την κατάσταση, την ιστορία που τον οδήγησε στην εξαθλίωση: Ήταν σίγουρα λίγα τα χρόνια που βρισκόταν στον δρόμο. Φαίνεται πως είχε μια τεράστια επαγγελματική αποτυχία…όχι – όχι! Ήταν σίγουρα ερωτική απογοήτευση. Την αγάπησε μικρός και εκείνη μόλις είχε ενηλικιωθεί. Μόνο που δεν μπορούσε να την αποκαταστήσει άμεσα. Η κοινωνική του θέση δεν μπορούσε να εγγυηθεί κοινωνική και οικονομική αποκατάσταση. Έπειτα ακόμη δεν είχε υπηρετήσει καν την πατρίδα. Του υποσχέθηκε λοιπόν να περιμένει. Σε δύο χρόνια θα επέστρεφε πολίτης, θα αναζητούσε μια καλή δουλειά και ύστερα θα τη ζητούσε σε γάμο. Η θητεία πρέπει να ήταν πολύ δύσκολη. Σίγουρα κάποιος στρατηγός θα δυσκόλεψε τη ζωή του ή θα επιμήκυνε ακόμα τα στρατιωτικά του χρόνια. Αν δεν είχε τη θύμησή της θα τρελαινόταν. Αργοπορημένος επέστρεψε και βάλθηκε τώρα να χτίσει μια καλή καριέρα. Όλον αυτόν τον καιρό επικοινωνούσε με την καλή του δια αλληλογραφίας…μα τι λέω! Υπάρχουν τηλέφωνα. Τηλεφωνικώς. Σίγουρα θα επικοινωνούσαν τηλεφωνικώς. Οι κατ΄ ιδίαν συναντήσεις θα ήταν ανεπίτρεπτες, γιατί εντωμεταξύ θα πληροφορήθηκαν οι αυστηροί γονείς της το ειδύλλιο, που καθόλου δεν θα τους άρεσε για το μέλλον της όμορφης θυγατέρας.

-  Μπορώ να έχω ένα ποτήρι νερό; ρώτησε ξαφνικά ο άντρας.

Έκανε να σηκωθεί με τον συνήθη νωχελικό τρόπο. Άπλωσε τα χέρια με ανοιχτές τις παλάμες στο τραπέζι για να σηκώσει το βάρος της. Έπρεπε λοιπόν να βρει και αυτή την καλή δουλειά. Εκεί μάλλον πως έπεσε έξω στους υπολογισμούς του. Αφού κατάφερε να σηκωθεί, έστριψε το σώμα της και το βλέμμα της προς την αντίθετη κατεύθυνση, εκεί που ήταν ο νεροχύτης. Δύο χρόνια επιπλέον τράβηξε αυτή η ιστορία. Έψαχνε συνεχώς, αλλά τίποτε. Και οι κρυφές τους συναντήσεις είχαν αραιώσει πολύ και εκείνη ήταν πολύ απογοητευμένη από την κατάσταση. Σήκωσε το τροφαντό της χέρι και άνοιξε το ντουλάπι. Πήρε ένα ποτήρι και το έβαλε κάτω από τη βρύση. Το νερό άρχισε να τρέχει δροσερό. Όταν βρήκε επιτέλους την ονειρεμένη δουλειά σίγουρα θα στολίστηκε, θα αγόρασε λουλούδια και το δαχτυλίδι των αρραβώνων. Φτάνοντας έξω από το σπίτι της όμως αντίκρισε το παράλογο και άκαρδο θέαμα της παρουσίας της μαζί με κάποιον άλλο, που εκείνη τη στιγμή την σφιχταγκάλιαζε και την φιλούσε. Εκείνος παγωμένος, κινήθηκε προς το μέρος της όταν ο άλλος είχε πια φύγει. Δεν τον είχε δει ακόμη, ήταν στραμμένη προς την πόρτα.

Και καθώς έπεφτε γάργαρο το νερό στο ποτήρι, και καθώς το κλειδί είχε εφαρμόσει και ήταν έτοιμο να υπακούσει στη θέληση της κατόχου του και να κάνει τη στροφή του, ένιωσε ένα βαθύ τσούξιμο να διαπερνά το λαιμό της, από αριστερά προς τα δεξιά και ύστερα το μυαλό της μόνο μιαν εικόνα έφτιαξε· εκείνος να καταθέτει πως το έκανε όχι για να την κλέψει, αλλά για την αγάπη που προδόθηκε. Και πως τη μαχαίρωσε πολλές φορές όχι γιατί το υπέρβαρο σώμα της δεν τον άφησε να φτάσει στην καρδιά της, αλλά γιατί η ζήλεια θόλωσε το λογικό του.

Εκεί μπροστά στο νεροχύτη, άψυχη, θαρρείς πως απέκτησε μιαν ευκινησία και σωριάστηκε μεμιάς στο πάτωμα. Το νερό ξεχείλιζε από το ποτήρι και μόλις είχε ξεκινήσει το ρομάντζο των 9.